بعید می دانم تا حالا شنیده باشید که کسی بدلیل نخوردن هندوانه و یا آجیل شب یلدا فوت کرده باشد. و احتمالا هم نشنیده اید که خانواده ای بخاطر نخوردن شیرینی و ولیمه گران قیمت یلدایی از اعتبار و آبرو افتاده باشد.
مناسک اجتماعی در هر جامعه ای ابزاری است برای انسجام اجتماعی و نه برای به قهقرا بردن آن جامعه.
شب یلدا هم با یک نگاه و تحلیل علمی دارای یک کارکرد این چنینی بوده و هست. یعنی بعنوان ابزاری برای نزدیکی فرهنگی یک ملت به همدیگر عمل نموده است .
اما متاسفانه با مدرن شدن زندگی ها ابعاد و زوایای تصنعی بی شماری به این رسم سنتی و فرهنگی اضافه شده است که گویا کم کم از فلسفه وجودی نخستین خود در حال فاصله گیری است.
بدون پیش داوری در خصوص این رسوم و اینکه از کجا نشات گرفته اند و چرا شکل گرفته اند ، در شرایط اقتصادی موجود به سهولت میتوان قضاوت نمود که حاشیه های این رسم فرهنگی در حال ایفای نقشی منفی است.
برای اثبات چرایی این ادعا به آن دو جمله نخست حواله میدهم. ببینید چگونه اصل چله نشینی و اصل انتقال فرهنگ شفاهی جای خود را به ضروری بودن خرید هندوانه ۱۰ کیلویی و آجیل گران قیمت داده است .
اصل ماجرا بهانه ای بوده برای نزدیکی انسان ها ، اما صف بستن برای خرید آجیل ۲۰۰هزار تومانی آن هم در این شرایط اقتصادی به جز ترویج کینه و حسرت کارکرد دیگری ندارد.
اینکه آگاهانه و صرفا برای بعد تشریفاتی مراسم خود را ملزم می دانیم حتما با صف بستن های خود موجب ایجاد یک موج گرانی در جامعه شویم یقینا در حال نابود کردن زمینه های انسجام اجتماعی هستیم .انسجامی که میتواند صرفا از پنجره نوع دوستی وارد شود اما چله و حاشیه های بی خودی اش هیچ نسبتی با نوع دوستی و گسترش عاطفه اجتماعی ندارد.

غلامرضا منصوری