ضرابخانه ی سلدوز و سکه هایش

سکه ها منبع مهم مطالعات باستان شناسی و سندی معتبر در شناخت دوره های تاریخی هستند. سکه ها بازتاب قدرت اقتصادی، مذهب، زبان و خط رایج ملل می باشند. این نوشتار به بررسی سه نمونه از سکه های قرن هشتم و اوائل قرن نهم هجری می پردازد که در ضرابخانه ی ((سلدوز)) ضرب شده اند. و مهر تأییدی بر اصالت هفتصد ساله ی نام (( سلدوز )) در نامگذاری یک منطقه ی جغرافیایی محسوب می شوند. معرفی سلدوز به عنوان شهری دارای ضرابخانه ، نقطه عطفی در مطالعات تاریخی منطقه است. سلدوز که امروزه ( نقده ) نامیده می شود در سال ۱۲۴۰ قمری از طرف عباس میرزا ؛ نائب السلطنه قاجار به رئیس ایل قره پاپاق یعنی نقی خان بوزچالو واگذار شده است.
سکه اول :
این سکه مربوط به دوره ی انوشیروان ( ۷۴۴ تا ۷۵۶ هـ.. ق )، ازآخرین پادشاهان ایلخانی است. اطلاعات چندانی در مورد اصل ونسب وی در دست نیست. ولی درمنابع تاریخی آمده است که با درگذشت سلطان ابوسعید بهادرخان ( ۷۱۶ الی ۷۳۶ هـ..ق) پسر اولجایتو، سلسله ی ایلخانان در سراشیبی سقوط افتاد و قلمرو ایلخانی مورد هدف منازعات و مناقشات اقوام و گروه های مختلف در غرب و خصوصا درآذربایجان که تختگاه دودمانی آنها بود قرار گرفت. چوپانیان با به قدرت رساندن انوشیروان در تبریز، به نام او حکمرانی کرده اند. نام انوشیروان دراین سکه به خط ترکی اویغوری نقر شده که حاکی از رواج فرهنگ ترکی در آن برهه ی تاریخی است.
سکه دوم :
این سکه در دوران حکومت سلطان احمد جلایری پسر شیخ اویس، چهارمین فرمانروای سلسله ی جلایریان درعراق و آذربایجان ضرب شده است. وی در اوائل قرن ۸ قمری متولد ودر سال ۷۸۴ به قدرت رسیده است. وی علی رغم بی رحمی و خوی جنگاوری، دارای طبع هنری بوده و به دو زبان ترکی و فارسی شعر سروده و پیرو سبک سلمان ساوجی بوده و نمونه اشعارش در موزه بغداد موجود است. وی خواجه حافظ شیرازی را به بغداد دعوت کرد ولی حافظ ضمن عذرخواهی غزلی را با مطلع: ((احمـــــدالله علی معــــدله السلطانی احمــــد شیخ اویس حسن ایلخانی)) در مدح وی سروده است .
سکه سوم :
این سکه در زمان حکومت قره قویونلوها و بنام قره یوسف ضرب شده است. قرا یوسف در ذیقعده سال ۸۱۰ هجری بعد از کشتن میرانشاه تیموری پدر میرزا ابابکر برتمام آذربایجان مسلط شد. در بالای عبارت شاه یوسف نویان ، نام فرزندش پیربوداق خان آمده است. زمانی که قره یوسف و سلطان احمد جلایری از ترس تیمور گورکانی با خانواده هایشان در مصر پناهنده و زندانی بودند پیربوداق متولد شد. و به اصرار قره یوسف، سلطان احمد، پیربوداق را به فرزند خواندگی پذیرفت و عخد بستندکه وی را حمایت کنند تا به پادشاهی برسد. بعد از آزادی و بازگشت ، قره یوسف، پیربوداق را درسال ۸۱۰ هجری به سلطنت رساند .این سکه مربوط دورانی است که پدر به نام او حکمرانی می کند. پیربوداق در سال ۸۱۷ درگذشت و قره یوسف تا سال ۸۲۳ هجری حکومت کرد و با مرگش حکومت به برادرش اسکندر رسید.

About Author