کمبود نیروی کار در واحدهای تولیدی استان

مقدمه:
تبریز همواره به عنوان یک مادرشهر صنعتی مطرح بوده و در برخی حوزه ها از جمله تولید شیرینی و شکلات به عنوان قطب تولید، زبانزد است. موانع سرمایه گذاری در استان، چالش حوزه صنعت و اعداد و ارقامی که در رابطه با میزان سرمایه گذاری دراین شهر و مجموعه استان مطرح شود را با مهندس صابر پرنیان در میان گذاشتیم. رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مهمان روزنامه ساقی آذربایجان بود و در قالب یک گفتگوی اختصاصی مشکلات این حوزه مطرح شد که قسمت اول این گفتگو در ادامه از نظرتان می گذرد:

ساقی آذربایجان: در رابطه با اعداد و ارقامی که از سوی شما در رابطه با میزان سرمایه گذاری در استان مطرح می شود به جهت درشتی اعداد ، آن را به نقد کشیدیم و مجموعه سازمان صمت هم جوابیه ای در این ارتباط به ما ارسال کرد که به بیان دقیق از این توضیحات قانع نشدیم. بهرحال سرمایه گذاری ۱۰۰ همتی رقمی است که باید در زندگی مردم و صنعت استان خودش را نشان بدهد و اگر در این زمینه توضیحات مکفی ارائه دهید برای اقناع افکار عمومی بهتر خواهد بود.

پرنیان: قبل از هر چیز جا دارد از سال ها فعالیت مستمر و موثر فرهنگی مجموعه روزنامه وزین ساقی آذربایجان و شخص آقای دکتر برزگر جلالی و طرح مشکلات و دغدغه های مردم صمیمانه تشکر کنم.
استان آذربایجانشرقی بعنوان یک استان صنعتی و تجاری مطرح است و حرکت رو به رشد آن علی رغم فرازونشیب ها هیچ گاه متوقف نشده است. یعنی هر گاه اعتماد بخش خصوصی به دولت ها بیشتر و تعامل این دو بخش زیاد بوده میزان رشد و توسعه صنعتی هم بیشتر بوده و بالعکس این شرایط هم وجود دارد. در رابطه با آن چه که در مورد میزان سرمایه گذاری در استان عرض کرده بودم، سوء برداشت شده بود. بنده نگفتم که در این ۱۱ ماه آن مقدار سرمایه گذاری وارد استان شده است که اگر چنین حجمی از سرمایه گذاری وارد استان ما شود، قطعا اثرات اقتصادی اش را به وضوح نشان می دهد. ما ۲۶۰۰ درخواست سرمایه گذاری برای احداث واحد تولیدی در این فرجه داشته ایم و این افراد جواز تولید گرفته اند و زمین خریداری شده و فعالیت اقتصادی شان را آغاز کرده اند اما روند کار هر مجموعه درصدهای مختلف پیشرفت دارد. برخی اقدام به تهیه زمین برای بستر فیزیکی اجرای طرح نموده اند و برخی در مرحله احداث سوله هستند و برخی دیگر در مرحله تکمیل ساختمان و تجهیز ماشین آلات و برخی به مرور وارد چرخه بهره برداری و تولید شده اند که اسامی و نوع فعالیت و مکان فعالیت هر کدام از این افراد و مجموعه هاکاملا مشخص است. از سویی حجم تولید این مجموعه ها با هم متفاوت است و وقتی می گوییم کارخانه ، هم در مورد شیرین عسل صدق می کند و هم در مورد یک کارگاه ۱۰۰ متری در شهرک شهید سلیمانی. برخی از موارد ذکر شده هم در بخش توسعه مجموعه اتفاق افتاده است یعنی مجموعه قبلا بوده و فعالیت داشته و تولید کننده اقدام به افزایش تولید و یا افزایش سبد محصول می نماید و وقتی این کار صورت می گیرد مدل دیگری از سرمایه گذاری اتفاق می افتد که اسمش را می گذاریم سرمایه گذاری در قالب توسعه. ما الان در استان ۲۶۰۰ طرح در حال اجرا داریم که حدود ۱۸۵ مورد از آن ها طرح های مهم هستند به این معنا که یا میزان سرمایه گذاری آن زیاد است و یا نوع تولید آن از اهمیت برخوردار است و یا میزان اشتغال آن زیاد است. طرحی داریم که میزان سرمایه گذاری در آن زیاد ولی میزان اشتغال آن کم است و یا طرحی داریم که میزان سرمایه گذاری آن کم ولی میزان اشتغال آن زیاد است ومورد دیگر تولیداتی هستند که نه سرمایه گذاری آن زیاد است و نه میزان اشتغال آن ولی زنجیره تولید ما را تکمیل می کنند. از این تعدادی که عرض کردم همه اش در این دولت نبوده و بعضا واحدهایی هستند که روند اخذ مجوز و اجرای طرح از سه سال قبل بوده است. پس باید در لحاظ این موارد ، چرخه تولید واحد، بلوغ واحد، بهره دهی واحد و مرگ واحد را نیز در نظر گرفت و لذا ما در اینجا دو تعریف داریم واحد به این معنا که به بهره برداری رسیده است و طرح شامل پروسه اخذ مجوز و خرید زمین تا تولید آزمایشی. با این تعریف ۲۶۶۰ طرح صنعتی در آذربایجان شرقی در حال اجرا می باشد و ما این تعداد طرح صنعتی را ارزش گذاری بروز کرده ایم که بالای ۱۲۰ همت می شود. و در مصاحبه فوق هم منظور من از رقم ۱۰۰ همت با لحاظ توضیحات بالا بود و جالب آن که کم گفته ام که زیاد نگفته ام. از سویی باید بگویم که درشت بودن این اعداد به جهت کاهش ارزش پول ملی و تورم ایجاد شده است. الان سوله یک کارخانه متری ده میلیون تومان برای تولید کننده آب می خورد و فقط بحث ساخت و ساز یک واحد ۵۰۰۰ متری بالای ۵۰ میلیارد تومان هزینه برمی دارد. با وضعیت فعلی براحتی ادعا می کنم که با مبلغ زیر یک میلیارد نمی توان شغل پایدار ایجاد کرد. اینکه برخی دستگاه ها اعلام می کنند که با ۱۰۰ میلیون شغل ایجاد کردیم، عجیب به نظر می رسد.

ساقی آذربایجان: پس وزیر کار چگونه با یک میلیون شغل ایجاد می کرد؟

پرنیان: شما برای ایجاد یک شغل مثلا در حرفه بقالی در شهر جدید سهند و نه خود تبریز، بجز هزینه رهن و اجاره مغازه حداقل دو میلیارد سرمایه در گردش نیاز دارید. از مبلغ ۱۰۰ همتی که خدمتتان عرض کردم رقمی حدود ۶۰ همت مربوط به ۲۸ ابرپروژه استان است که طرح های شاخصی هستند. رشد صنعت کشور ما در ۹ ماهه اول سال ۹/۴ است اما در استان ما بالاتر از این رقم است. حال مردم به درستی می پرسند که چرا این مسئله آثارش را در زندگی مردم نشان نمی دهد؟ این هم علت دارد! یکی از مهم ترین دلایلش این است که از سال ۱۳۵۰ در کشور ما تورم فزاینده وجود دارد، لذا در این کشور تورم همواره از درآمد مردم پیشی گرفته است. تورم سال ۱۳۵۰ یا ۱۳۶۰ آثارش را در زندگی من نوعی نشان می دهد اما درآمدم متناسب با آن تورم افزایش نیافته است از این روست که علی رغم پیشرفت ها آثارش در زندگی ما بروز نمی دهد. از سویی ما در بحث تامین نیروی کار در شهرک های بزرگ کمبود داریم. همه دوست دارند که در تراکتور، ایدم، شیرین عسل و یا در بخش اداری کار کنند، وقتی به نیروی کار گفته می شود که بروید در فلان شرکت کم آوازه تر کار کنید، سر باز می زنند. به هر کارخانه ای که پا می گذارم می بینم که صنعتگران از کمبود نیرو گلایه دارند.

ساقی آذربایجان: به چرایی این مسئله هم فکرکرده اید؟

پرنیان: بله، دلایل زیادی دارد از جمله اینکه فرهنگ کار در ایران عوض شده است، برخی می خواهند راحت پول دربیاورند. نفری داریم که در این چند روز پدر مرا درآورده که کار بدهید آن هم در تراکتور سازی و بخش نگهبانی نه خط تولید! افراد جویای کار به پشت میز نشینی علاقه دارند. دلیل دوم بی اعتمادی نیروی کار به کارخانه هایی از این دست است. نیروی کار از این جهت که بعد از یک مدت کوتاه ممکن است از کار برکنار شود، نگران است. مورد سوم خسته کردن نیروی کار است، حساب کنید فردی که مثلا در شهرک باغمیشه زندگی می کند، پنج و نیم صبح باید سوار سرویس شود تا بتواند به موقع خودش را به شهرک سلیمی و محل کار برساند، از آن طرف هم چهارونیم که وقت کارش تمام شد مجبور است برای تامین مالی زندگی چند ساعتی را هم اضافه کار بماند و موقع برگشت هم از ایلخچی تا تراکتورسازی ترافیک سنگینی وجود دارد تا این نیروی کار بینوا به منزل برسد نصفه شب می شود و باز پنج صبح روز از نو روزی از نو و ادامه چنین روندی موجب استهلاک بدنی نیروی کار می شود. مورد بعدی شغل های کاذب و درآمدهایی است که از نبود قانون و بلبلشوی اقتصادی به وجود می آید از جمله اینکه شخص می تواند براحتی با در اختیار گذاشتن کارت ملی اش در اختیار فرد دیگری برای خرید دلار بدون اینکه دست به سیاه و سفید بزند، ده میلیون تومان دشت می کند. و مورد آخر عوض شدن تفکرات زیستی نسل جوان است، از خودم مثال بزنم که از پنجم ابتدایی همزمان دستفروشی کرده ام و درس خوانده ام، آیا فرزند من حاضر است چنین کاری بکند؟ جوان امروز در یافتن راهی برای کسب درآمد راحت و زندگی راحت تر است. اما در نهایت باید بگویم که امروز ما در واحدهای تولیدی کمبود نیروی کار داریم. شرکتی داریم که حتی حاضر است یک میلیون تومان بیشتر از قانون کار هم بدهد! و در کل من گفته ام که ارزش مادی طرح های صنعتی استان ۱۰۰ همت است حالا این رقم چقدر می تواند شغل ایجاد کند، نمی توان دقیق گفت. این را هم باید بگویم که به دلیل تبدیل زمین به یک کالای سرمایه ای در کشور ما هزینه ایجاد شغل بسیار بالا رفته است و دقیق نمی توان گفت که با چه مبلغی می توان یک شغل پایدار ایجاد کرد. لذا باید بگویم که اینطور نیست که همینجوری یک عددی گفته باشم؛ متوجه اعداد و ارقام هستم و می توانم ادعا کنم که چنین طرح هایی بعد از بهره برداری شغل قابل توجهی ایجاد خواهد کرد. قطعا متوجه هستید که عمده بیکاران ما افراد تحصیلکرده هستند و چون ایجاد فرصت های شغلی در جامعه متناسب با نوع نیروی کار نبوده منجر به بیکاری شده است. فرصت های شغلی فعلی متناسب و مورد پسند نسل جدید تحصیلکرده نیست و شما حساب کنید برای فردی که دکترای ریاضی گرفته در کدام بخش باید شغل مناسب ایجاد کرد؟
در جمع بندی این دو بخش باید عرض کنم که رتبه استانی ما در طرح های اجرایی بین یک و دو کشوری در حال نوسان است ولی تورم موجود باعث شده تا درآمدهای مردم و هزینه ایجاد شغل به شدت بالا برود. من یک پراید در سال ۸۷ به قیمت شش میلیون تومان خریداری کردم و همین هفته پیش یکی از دوستانم یک زودپز خرید به قیمت هفت میلیون تومان! شرایط به گونه ای شده که شاید در ادامه حتی با ده میلیارد تومان هم نتوان یک شغل ایجاد کرد.

ساقی آذربایجان: به زعم شما با این رقم ۱۰۰ همت چه تعداد شغل می توان ایجاد کرد؟

پرنیان: به نظرم بالای ۳۰ هزار شغل!

ساقی آذربایجان: این وعده در چه مدت زمانی محقق می شود؟

پرنیان: به مرور طرح ها در حال اجرا و بهره برداری هستند. فقط همین امسال یعنی از برج ۱۱ سال ۱۴۰۰ تا برج یازده ۱۴۰۱ تعداد ۴۷۰ بهره برداری جدید داشته ایم و از آن طرف هم شرکت شهرک های صنعتی در این یکسال ۶۰۰ زمین کارگاهی واگذار کرده است که همه این ها دارای کد است. برای نمونه فقط در شهرک بعثت در طول یک ماه گذشته حدود ۱۵۰ واگذاری داشتیم. حال با هر سرعتی که کار را پیش ببرد بالاخره در این زمین ها تولید صورت خواهد گرفت. الان در شهرک صنعتی آخولا تا چشم کار می کند ساخت و ساز صنعتی در حال انجام است اما اتمام این طرح ها بسته به شرایط اقتصادی و تورمی کشور است. زیرا که تولید کننده بالاخره با یک پیش بینی قیمتی کار را شروع کرده و وقتی دلار در عرض یک مدت کوتاه یکباره از سی هزار تومان به چهل هزار تومان می رسد سبب افزایش شدید قیمت ماشین آلات شده و به همین دلیل بعضا روند اجرای پروژه ها کند پیش می رود و از آن جهت که هم انگیزه سرمایه گذار را از بین می برد و هم صرفه اقتصادی اش را. البته نباید ناگفته بماند که فضای سیاسی کشور هم در روند اجرای پروژه ها دخیل است و در همین حوادث اخیر سرمایه گذارانی که تا قبل از آن به شدت مشتاق برای این کار بودند، دست نگه داشتند. حتی می شود گفت که وعده های مسئولان و میزان عمل به وعده ها و ایجاد فضای امیدآفرین هم در سرعت پیشرفت طرح ها از دیگر عوامل تاثیرگذار هستند. و نکته آخر هم اینکه ما امسال نتوانستیم متناسب با سرمایه گذاری تسهیلات ارائه دهیم، چه در بحث خرید زمین چه در بحث خرید ماشین آلات و چه در بحث تامین سرمایه در گردش. از آن طرف هزینه انرژی برای برخی صنایع حتی تا حد ۲۰ برابر و حقوق کارگر ۶۳ درصد و هزینه مواد اولیه در برخی صنایع تا ۵ برابر افزایش یافت.

گفتگو از: وحید خدادادی

About Author