آذربایجان شرقی بهشت معادن ایران … اما سهم حوزه معدن در اقتصاد استان فقط ۲ درصد !

آذربایجان شرقی از فرصت‌های بی‌بدیل و راهبردی در بخش معدن سطح کشور برخوردار است اما سالیان سال بود که چندان توجهی به این عرصه نشده و مغفول مانده بود.
آذربایجان شرقی از استان‌های معدن‌خیز کشور به شمار می‌رود، به گونه‌ای که از ۶۴ نوع ماده معدنی شناخته شده در کشور، ۵۲ نوع ماده معدنی شامل طلا، مس، منگنز، آهن، آهک و… در آذربایجان شرقی کشف شده است.
بنابه گفته‌ی مسئولین، آذربایجان‌ شرقی از نظر تنوع معادن فلزی، رنگین‌ کمانی از معادن است؛ یک درصد مس دنیا و ۳۰ درصد مس کشور در این استان وجود دارد، آذربایجان‌ شرقی ۸ میلیارد تن ذخایر معدنی دارد که ۵ میلیارد تن آن به نفلین سینیت، ۳ میلیارد آن به سایر معادن مانند آهک، گچ، مس، سنگ ‌های تزئینی و … اختصاص یافته است.
با وجود ظرفیت‌های بالای معدنی خطه آذربایجان شرقی اما سالهاست که چندان توجهی به آن نشده و این حوزه مغفول مانده است؛ به‌ویژه معدن مس و نفلین سینیت که ذخایر اعظمی از آنها در استان ما وجود دارد و تاکنون چندان توجهی به آن نشده بود و امسال پس از مدت‌ها مسئولین استانی بخش معدن را به جد پیگیری می‌کنند.

این در حالی است که نبایداجازه داد که افرادی بدون اینکه فعالیتی انجام دهند، معادن را در اختیار داشته باشند و اگر چنین افرادی به تعهدات قانونی و تکالیف خود عمل نکنند خلع ید شوند.
وضعیت نابسامان معادن طلا در استان نیز از جمله مشکلاتی است که ضعف مدیریت و عدم برنامه‌ریزی برای استفاده بهینه در این معادن مشهود است و اگر این معادن خود را با چارچوب‌های قانونی تطبیق ندهند، با جدیت برای سلب صلاحیت آنها اقدام شود تا افراد یا شرکت‌های صاحب صلاحیت بتوانند این معادن را اداره کنند.
معادن انفال کشور هستند یعنی به‌عنوان یک موهبت الهی محسوب می‌شوند اما در کشور ما در حوزه‌ی معدن غفلت بسیاری شده است .
آذربایجان شرقی استان پر پتانسیلی در بخش معدن است که از ۶۴ نوع ماده معدنی در کشور ۵۲ نوع آن در استان ما وجود دارد که عمده‌ی آن نفلین سینیت و مس است.
کشور ما در زنجیره اکتشاف مشکل دارد، یعنی تنها هفت درصد عرصه در اکتشاف بوده است که آن هم سطحی است؛ بنابراین ظرفیت‌های معدن در کشور ما مغفول مانده است و آذربایجان شرقی نیز به دلیل اینکه صنعت مقدم بر حوزه‌ی معدن بوده، چندان توجهی نشده است، اما معدن فرآیندی پیچیده‌تر و خاص‌تر نسبت به صنعت و تجارت است و همه‌ی بخش‌ها باید همکاری کنند تا تولید ثروت افزایش یابد.

۵۰ درصد معادن استان غیرفعال هستند
۵۰ درصد معادنی که غیر فعال هستند، معادن سنگ ساختمانی، آهک، معادن کوچک و لاشه سنگ بوده‌اند که مقرون به صرفه نیستند؛ بنابراین عمده دلیل تعطیل شدن آنها، بهره‌وری پایین اقتصادی است البته برخی معادن مشکلات دیگری نیز دارند از جمله بحث زیست محیطی، منابع طبیعی و محدوده مربوط به نیروهای مسلح و و برخی معادن که صلاحیت ندارند که همه دست به دست هم داده‌اند تا معادن مغفول بمانند.

نفلین سینیت، سهم بسیار اما حمایتی اندک

این در حالی است که نفلین سینیت در استان ما حجم بالایی دارد و سال‌های گذشته با تکنولوژی‌های مختلف سعی شده است تا روی کار آورده شود، چندین بار هم فرآوری آن را بررسی کرده‌ بودند اما در برزخ مانده بود که اخیراً قرارگاه خاتم الانبیا(ص) ورود کرده و سالن‌های فرآوری را تجهیز کرده است که سرعت کار نسبتاً بهتر است؛ آلومینیوم سومین فلز استراتژیک دنیا است که اگر این طرح با جدیت پیگیری شده و شهرک پایین دست آلومینیوم احداث شود، ارزش افزوده آن بالا می‌رود.
از سوی دیگراستاندار آذربایجان شرقی با بیان اینکه تعیین چارچوب‌ها و سیاست‌های کلی توسط شورای عالی معادن، منطقی است؛ اما در خصوص مسائل فنی و صدور مجوزها، نظر شورای معادن استان واقعی‌تر و عملیاتی‌تر است معتقد است برخی از اختیارات شورای عالی باید به استان‌ها واگذار شود.
مالک رحمتی در جلسه اخیر شورای معادن آذربایجان شرقی، با اشاره به اینکه در مسیر رشد اقتصادی کشور و صادرات غیرنفتی، ظرفیت‌های راکد و مغفول مانده زیادی در بخش معدن داریم، افزود: اگر از این ظرفیت‌ها استفاده کنیم به طور قطع رشد چشمگیر و معناداری در حوزه اقتصادی اتفاق می‌افتد.
وی با بیان اینکه میزان ارزآوری بخش معدن با صنایع دیگر قابل مقایسه نیست، گفت: برای تحول در این بخش باید نگاه و رویکرد فعلی را تغییر دهیم که این موضوع مطالبه شورای معادن آذربایجان شرقی از مجموعه صنعت، معدن و تجارت است.
رحمتی تاکید کرد: معاونت اقتصادی استانداری با همکاری صمت و انجمن‌های فعال معدنی، نقشه راه تحول در بخش معدن را در قالب بسته‌های سرمایه‌گذاری ارزش‌افزا تهیه کند و این برنامه، لازمه مبنا قرار دادن صنایع معدنی برای توسعه و رشد اقتصادی استان است.
استاندار آذربایجان شرقی توسعه بخش معدن و صنایع معدنی را عامل شتاب‌بخشی به رشد اقتصادی و پیشرفت استان دانست و گفت: برای تحقق این مهم نیازمند یک نقشه راه عملیاتی و تعریف زنجیره ارزش بخش معدن هستیم.
وی همچنین بر دریافت کامل حقوق دولتی معادن در راستای حفاظت از محیط زیست تاکید کرد و با اشاره به آغاز جنگل‌کاری در ۴۰۰ هکتار از محدوده معدنی مس سونگون، گفت: بهره‌مندی از حقوق دولتی برای حفظ محیط زیست، مطالبه جدی من از شورای معادن است که اداره کل صمت باید آن را پیگیری کند.

ضرورت احیای ۲۴۰ معدن راکد آذربایجان شرقی

رحمتی با اشاره به آمار اداره کل صمت استان درخصوص راکد بودن ۲۴۰ معدن در استان، گفت: دولت و وزارت صمت نسبت به فعال‌سازی معادن تاکید جدی دارند و اصلی‌ترین وظیفه شورای معادن نیز همین مساله است.
وی تاکید کرد: اداره کل صمت در نخستین دستور جلسه بعدی، برنامه و راهکار خود را در این خصوص ارائه کند.
استاندار آذربایجان شرقی درخصوص پروژه‌های دولتی که نیازمند برداشت مواد معدنی هستند نیز گفت: پیمانکارانی که پروژه‌های ملی و استانی دولتی را در استان اجرا می‌کنند نباید معطل صدور مجوز باشند و هر پروژه دولتی که نیازمند برداشت موقت مواد معدنی است اداره کل صمت موظف به صدور مجوز آن است.
وی همچنین با اشاره به ظرفیت‌های کم‌نظیر آذربایجان شرقی در حوزه معدن و لزوم برنامه‌ریزی هرچه بهتر برای بهره‌مندی از این ظرفیت‌ها، بر تشکیل منظم و ماهانه جلسات شورای معادن استان تاکید کرد.
بهرام شکوری، رئیس کمیسیون معادن اتاق بازرگانی ایران هم در این جلسه با اشاره به وجود یک پنجم ذخایر معدنی کشور در آذربایجان شرقی، این استان را یکی از قطب‌های معدنی کشور برشمرد و اهتمام جدی شورای معادن استان برای توسعه و رشد بخش معدن را خواستار شد.
وی با بیان برخی از مهم‌ترین مسائل و مشکلات بخش معدن کشور، افزایش نرخ ارز، افزایش حقوق دولتی معادن و ممنوعیت واردات ماشین‌آلات معدنی را از جمله این مشکلات برشمرد.
در این جلسه همچنین تعدادی از پرونده‌های مربوط به صدور و ابطال مجوزهای معدنی و تداخل برخی از پروژه‌های غیرمعدنی با محدوده معادن مطرح و تصمیمات لازم درخصوص آنها اتخاذ شد.
آذربایجان شرقی با برخورداری از ۵۲ نوع ماده معدنی از بین ۶۵ ماده معدنی شناسایی شده کشور، عنوان بهشت تنوع مواد معدنی ایران را به خود اختصاص داده اما سهم حوزه معدن در اقتصاد استان ناچیز و در حد ۲ درصد است.
این استان با ۸.۱ میلیارد تن ذخایر معدنی تخمینی، رتبه نخست کشور را دارد، اما فعالان عرصه معدن و افکار عمومی معتقدند که برخورداری استان متناسب با داشته‌های معدنی نیست و باید گام‌های جدی برای تغییر این وضعیت برداشته شود.
این استان دارای معادن سیلیس (ماده اولیه کارخانجات شیشه و سیمان)، نفلین سینیت (بزرگترین معدن نفلین سینیت خاورمیانه)، مولیبدن (بزرگترین معدن مولیبدن خاورمیانه)، آهن (آذربایجان شرقی قطب سوم فولاد کشور)، منگنز (کاربرد بسیار فراوان در صنایع مختلف)، سیلیس (ماده اولیه کارخانجات شیشه و سیمان)، پرلیت (کاربرد فراوان)، تراورتن (شهرت جهانی تراورتن های استان)، خاک های صنعتی (کائولن زنوز)، آهک (پروژه های عمرانی و کاغذ سنگی)، پوکه معدنی (پروژه های عمرانی) و گچ (پروژه های عمرانی) است.

About Author

وحید خدادادی

See author's posts