با بحران آب تعارف داریم !

ساقی آذربایجان/ وحید خدادادی

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی سرانه مصرف آب در کشور را دو برابر نرم جهانی می داند و کاهش این رقم را جز از رهگذر اجرای پروژه های فرهنگی نمی داند. از مدتها قبل بحران آب در ایران وارد مقوله امنیتی شده و از سال ها قبل کمیته امنیت آب تشکیل شده است. رویدادهای سال های اخیر در مورد آب، حاکی از بحرانی شدن شرایط موجود همچون خشک شدن تالاب ها، کاهش ذخایر منابع آبی، کاهش بارندگی و ادامه خشکسالی دارد که پیامدهای مستقیم و غیر مستقیم آن به قدری عیان و آشکار است که دیگر نیازی به هشدار و به صدا درآوردن زنگ خطر ندارد. این روزها در ایران مایه حیات زندگی، خود در خطر حیات است و همه ما شاهد بودیم که همین بغل گوشمان چه بلایی سر دریاچه ارومیه به عنوان نماد زندگی و حیات سه استان ترک نشین آمد.
در حالی که طبق گزارش سازمان ملل در نیم قرن اخیر، بیش از ۱۸۳۰ مورد مناقشه آبی در جهان رخ داده و ۳۷ مورد آن به بروز جنگ و یا انفجار سدها انجامیده است، هنوز قاطبه مسئولان با این بحران
ناخواسته تعارف دارند و از بیان واقعیت های موجود به جهت ملاحظات امنیتی طفره می روند. تابستان و پیک پرمصرف که تمام شد، هشدارها و عوامل بازدانده هم به سستی می گراید، تا باز در تابستان بعدی دعوای آب مجددا اوج بگیرد. اگر با بحران آب تعارف چه بخشی از بحران آب زاییده عملکرد مسئولان در طول همه این سالهاست.
اما بخش عمده ای از این بحران ناخواسته و به جهت شرایط اقلیمی بوده و چنین وضعیتی برای جامعه تحصیلکرده ایران قطعا قابل درک خواهد بود. مناقشه بر سر آب مختص این بازه جغرافیایی نیست و در همین منطقه خاورمیانه و قاره آفریقا کشورهای مصر و سودان و اتیوپی بر سر تقسیم آب رود نیل و کشورهای عراق، سوریه و ترکیه بر سر رودهای دجله و فرات مصداق های عینی در همین رابطه است. هر چند میزان وابستگی ایران به منابع خارجی با رقم ۷ درصد در سطح نسبتا پایینی قرار دارد، اما محدودیت منابع آب در شرق کشور به اختلافات میان ایران و افغانستان در خصوص میزان بهره مندی از آب رودخانه هیرمند دامن زده وهمین اختلافات و تنش ها بین ایران و ترکیه هم به نوعی قابل تصور است. گزارش ناسا درباره شرایط جوی زمین در ۳۰ سال آینده هم بخصوص در بخشی که مربوط به شرایط جوی منطقه ماست، گزارش نگران کننده ای است، در این گزارش ایران رتبه چهارم در میان ۴۵ کشور در معرض خطر را دارد. طبق این گزارش بعید نیست در چهار دهه آینده بخش های وسیعی از ایران به بیابان تبدیل شود!
اینکه میگوییم تعارف داریم، هم در گفتن واقعیت های آبی به مردم است و هم اجرای طرح های پیشگیرانه! بعضی چالش های کلان با خواهش می کنم و توصیه حل نمی شود و نیازمند برخوردهای جدی تر، اقداماتی از جنس سخت است. بی رحمی با منابعی نظیر آب، محیط زیست و حتی پوشش گیاهی کشور دست کمی از رفتار مغول ها با سرزمین های تسخیر شده شان ندارد و بهتر است هزینه هایی را که در آینده باید برای تامین آب صورت دهیم، از همین حالا و برای اقدامات پیشگیرانه و بازدارنده خرج کنیم. سیستم لوله کشی و شیرآلات عمده واحدهای مسکونی نیازمند بازنگری های جدی می باشد و همانطور که در یک دوره شرکت ملی برق اقدام به توزیع لامپ های کم مصرف می کرد، توزیع شیرآلات اهرمی و لیزری هم می تواند مانع از اصراف حجم قابل توجهی از آب شهری شود. یعنی بجز کار فرهنگی بعضا باید آستین همت بالا زد و دست به کار شد قبل از آن که آموزش های فرهنگی به بار بنشیند.

About Author