در روابط بین‌الملل جنگ به انواع مختلفی تقسیم شده است؛ جنگ سخت، جنگ نرم، جنگ سرد و فرهنگی و… . اما آنچه اندیشمندان روابط بین‌الملل جنگ شناختی Cognitive warfare نامیده‌اند یکی از زیرشاخه‌های عملیات روانی است که اعتقادات، نگرش‌ها و رفتار عامه جامعه و نخبگان را هدف قرار می‌دهد.
با روی کار آمدن دولت سیزدهم و به جریان افتادن مجدد مذاکرات هسته‌ای، طی ماه‌های گذشته طرف غربی تلاش می‌کند با بهره‌گیری از تکنیک‌های جنگ شناختی و تصویرسازی غلط، بر افکار عمومی داخل ایران- اعم از نخبگان و مردم عادی- اثرگذاشته تا نهایتاً با ترسیم یک «روایت غلط» و افزایش فشار بر مذاکره‌کنندگان ایران، نتیجه مذاکرات را به نفع خود رقم زند. پرداختن به این فضاسازی‌ها از حیث مشخص واقعیت‌های صحنه درخور توجه است. از همین رو در نوشتار پیش‌رو یکی از تصورات غلط القا شده در جنگ شناختی را مورد نقد و ارزیابی قرار می‌دهیم.
امریکا و سه کشور اروپایی طی پنج ماه گذشته مکرراً اعلام کرده‌اند که «فرصت مذاکرات رو به اتمام و زمان برای رسیدن به توافق محدود است» چرا که با پیشرفت‌های هسته‌ای ایران و کاهش زمان گریز هسته‌ای، ارزش‌های عدم اشاعه‌ای برجام در حال از بین رفتن است، بنابراین باید هر چه زودتر به توافق رسید. به عنوان نمونه «رابرت مالی» نماینده ویژه امریکا در امور ایران ۳۰ آذر در مصاحبه با سی ان ان گفت که ایران در حال نزدیک شدن به توانایی تولید سلاح هسته‌ای در آینده‌ای نزدیک است و «اگر آنها با سرعت فعلی خود [به برنامه هسته‌ای] ادامه دهند، ما چند هفته فرصت داریم، اما نه بیشتر از آن.
اما بررسی‌های کارشناسی نشان می‌دهد که گزاره نزدیک شدن ایران به تولید سلاح هسته‌ای از اساس غلط است، چرا که اولاً مطابق با بررسی‌های فنی تفاوت آشکاری بین دو فاز غنی‌سازی در سطح تسلیحات و دستیابی به تسلیحات وجود دارد و باید این دو را از هم تفکیک کرد. بنابراین حتی اگر لحظاتی در «عالم خیال»، «دروغ‌های طرف غربی را راست بپنداریم»، بر فرض دستیابی ایران به غنی‌سازی ۹۰ درصد باز هم ۱۲ تا ۱۸ ماه تا دستیابی به تسلیحات هسته‌ای زمان نیاز است.
ثانیاً، طرف غربی خود نسبت به این موضوع آگاهی کامل دارد چنانکه «رابرت کلی»، رئیس سابق بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ۵ دی در مصاحبه با شبکه الجزیره ساخت بمب توسط ایران را احمقانه دانسته و گفته است: این حرف که این میزان غنی سازی [۶۰ درصد] خطرناک نیست درست است زیرا برای ساخت بمب هسته‌ای کافی نیست هر چند که به غنی‌سازی ۹۰ درصد نزدیک است. بنابراین شاید ایران به نقطه انتقال به غنی‌سازی بالاتر برای ساخت یک بمب، نزدیک باشد اما ساخت یک بمب همزمان با بازرسی های روزانه آژانس احمقانه است.
ثالثاً، طرف غربی خود اذعان کرده است که سناریوی نزدیک بودن دستیابی ایران به بمب هسته‌ای یک جنگ روانی است چنانکه یک مقام اسرائیلی فاش کرد: لاپید، وزیر خارجه رژیم صهیونیستی به سالیوان مشاور امنیت ملی امریکا گفت که اسرائیل در حال حاضر به گونه‌ای عمل می‌کند که گویی ایران اورانیوم ۹۰ درصدی غنی شده دارد. بنابراین برای طرف غربی روشن است که پیشرفت‌های صنعت هسته‌ای ایران در چهارچوب پادمان و ان پی تی صورت می‌گیرد و سناریوی نزدیک شدن ایران به بمب اتمی صرفاً یک «دروغ آگاهانه» است. اما چرا بر این دروغ آگاهانه اصرار دارد تا بر فوریت مذاکرات تأکید کند؟ پاسخ آن است که ابزار تحریم، خاصیت خود را از دست داده و افکار عمومی داخلی و خارجی آرام آرام به «لخت بودن پادشاه» پی برده‌اند.
چند گزاره ساده طی ۵ ماه گذشته نشان می‌دهد که با شکست رویکرد فشار حداکثری، ایران به «پشت خیمه‌های تحریم» رسیده است.
الف- فشار زیان دیدگان تحریم بر امریکا
تحریم‌های امریکا صرفاً مردم ایران را دچار ضرر نکرده است بلکه بسیاری از متحدین امریکا نیز دچار ضررهای هنگفت شده‌اند. یون کانگ هوین سفیر کره جنوبی در تهران اخیراً طی مصاحبه‌ای گفته است: کره آسیب زیادی از تحریم‌های ایران دیده است. (بخاطر تحریم‌های امریکا) صنعت پتروشیمی کره با مشکلات زیادی مواجه شده است. چند بانک بین‌المللی بعد از جریمه توسط امریکا (به دلیل نقض تحریم) ورشکسته شدند. در همین راستا با بالا گرفتن تحریم‌های امریکا، ضررهای هنگفتی بر اقتصاد متحدین این کشور وارد شده که نتیجتاً این کشورها با فشار بر ایالات متحده خواهان لغو تحریم‌های ایران یا صدور معافیت‌هایی در این زمینه شده‌اند. برخی اخبار غیررسمی نیز از رایزنی‌های کره جنوبی و ژاپن با امریکا در این زمینه حکایت می‌کند.
ب- عدم رعایت تحریم‌ها توسط مخالفان امریکا
از لحاظ تحریمی وضعیت در جبهه مخالفان امریکا کاملاً به ضرر این کشور بوده چنانکه طی ماه‌های اخیر چین به شکل علنی با تحریم‌های یکجانبه امریکا مخالفت کرده است. در همین راستا هوآ چوانیینگ، سخنگوی وزارت خارجه چین ۷ مهر امسال اعلام کرده است: چین قاطعانه با هرگونه تحریم یکجانبه مخالف است و از ایالات متحده می‌خواهد تا در اسرع وقت از اعمال قوانین داخلی خود (درخصوص تحریم‌های یکجانبه ایران) بر نهادها و اشخاص طرف ثالث دست بردارد. این موضع که بارها توسط چین تکرار شده صرفاً در حد اظهار نظر باقی مانده نمانده و در عمل نیز خود را نشان داده است.
ج- سود تعامل با ایران بیشتر از ریسک تحریم‌های امریکا
تخفیف‌های نفتی ایران برای خریداران خارجی به‌گونه‌ای است که آنها «سود تخفیف‌های ایران» را بیشتر از «ریسک تحریم‌های امریکا» برآورد می‌کنند؛ لذا خرید نفت ایران برای آنها به صرفه است و حتی ممکن است افزایش یابد. در همین راستا بلومبرگ در گزارشی با اشاره به افزایش نفت وارداتی چین از ایران نوشت که چین در ماه نوامبر حدود ۱۸ میلیون بشکه معادل ۶۰۰ هزار بشکه در روز نفت خام از ایران وارد کرده است که این میزان ۴۰ درصد بالاتر از واردات در ماه اکتبر است.
د- شاخص‌های اقتصادی
برخی از شاخص‌های اقتصادی نشان از شکست کارزار فشار حداکثری دارد چنان که صندوق بین‌المللی پول اخیراً در گزارشی میزان تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۲۰۲۱ را ۱.۰۸ هزار میلیارد دلار اعلام کرده است که نسبت به کشورهای منطقه در جایگاه نخست قرار دارد و عربستان و ترکیه در رتبه‌های دوم و سوم قرار گرفتند. در این گزارش تولید ناخالص داخلی ایران حتی از برخی کشورهای اروپایی نظیر لهستان، پرتقال و سوئیس هم بالاتر قرار گرفته است.
افزایش صادرات ایران نیز نمونه دیگری از شاخص‌های اقتصادی است که شکست کارزار حداکثری را نشان می‌دهد چنان که مطابق با تازه‌ترین آمارهای منتشر شده در مرکز آمار اتحادیه اروپا، صادرات ایران به اتحادیه اروپا در ماه اکتبر، به بالای ۱۰۳ میلیون یورو رسید که بالاترین رقم از پایان سال ۲۰۱۸ تاکنون است. این گزارش نشان می‌دهد که ایران در ۱۰ ماه ابتدایی امسال ۷۳۶ میلیون یورو صادرات به اتحادیه اروپا داشته که حدود ۲۲ درصد بیشتر از دوره مشابه پارسال است.
این شاخص‌ها نشان می‌دهد که چرا طرف غربی هرچه سریع‌تر خواهان رسیدن به توافق است و زمان را برای خود محدود می‌پندارد. درواقع طی یک جنگ شناختی امریکا می‌خواهد «حربه در حال شکست خود» در مذاکرات را به عنوان «امتیاز» به ایران بفروشد و به قولی روغن ریخته را نذر امامزاده کند.
تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران -همان گونه که طی ماه‌های اخیر نشان داده- نباید تحت تأثیر این جنگ روانی قرار بگیرد، چرا که با «اندکی صبر» رسیدن به یک «توافق مطلوب» نزدیک بوده و می‌توان میوه مقاومت مردم در برابر کارزار فشار حداکثری را در مذاکرات عزتمندانه چید.
هنری کیسینجر وزیر خارجه و مشاور امنیت ملی پیشین امریکا در کتاب نظم جهانی خود در توصیف عقب‌نشینی‌های غرب از موضع هسته‌ای خود در مذاکرات با ایران نوشته بود: «مدارک نشان می‌دهد که توان هسته‌ای ایران، پیوسته در حال پیشرفت بوده درحالی که موضع غرب پیوسته ملایم‌تر شده است.» امروز نوبت عقب‌نشینی پیوسته غرب در زمینه تحریم است، چرا که «ساعت تحریم» از کار افتاده است.
About Author
پست های مرتبط
در قضیه عفاف و حجاب باید با تدبیر عمل شود!
سلاح‌های مورد استفاده در اصفهان، بیشتر شبیه اسباب بازی بچه‌ها بود
فوت ۹۱ نفر بخاطر مواد مخدر در مازندران