خردورزی ، دانایی و توانایی حلقه مفقوده مدیریت شهری تبریز

اختصاصی ساقی آذربایجان / توفیق وحیدی آذر
اگر قطعه زمینی ۱۰۰ متری در داخل کوچه ای در اختیار شما قرار بگیرد با آن چه می کنید ؟ احتمالا آنچه که در تبریز متداول است یک آپارتمان چندین طبقه می سازید، حال اگر این قطعه زمین ۱۰۰۰ متری شود ، آن زمان ایده ی شما بدیهی است که فرق خواهد کرد، با داشتن یک قطعه زمین ۱۰۰۰ متری در کنار خیابان دیگر مطمئنا تفکر ساخت یک برج مسکونی یا یک بازار تجاری به سرتان بزند! اما اینکه شما قطعه زمین ۱۰۰۰ متری یا ۱۰۰۰۰متری تان را تکه تکه کرده و آن را به قطعات ۱۰۰ متری تبدیل کنید و با ایجاد کوچه و خیابان در میان این قطعات، آپارتمان هایی در قطعات صد متری بسازید به نظر بعید خواهد آمد! حال اگر این کار در جایی انجام شود چه تصوری خواهید داشت !؟
می گویند یک شهر در کشورمان هست که جوان هایش عشق نیسان آبی دارند! روزی از یکی از این جوان ها می پرسند : اگر تو از قرعه کشی صاحب یک تریلی بشوی چیکار می کنی ؟ می گوید خیلی ساده هست! آن را می فروشم و چند تا نیسان آبی می خرم !
در حکایتی می گویند ، پسر شاه عاشق دختر گدا می شود، با اصرار بسیار دختر را به همسریش می گیرند ، اما عروس شاه هرگز در میان جمع غذا نمی خورد !
این کار حساسیت اهل قصر را بر می انگیزد و وقتی دختر گدا و همان عروس پادشاه تنها در اتاق است او را تحت نظر می گیرند، دخترک مفلوک چهار بشقاب برمی دارد و در داخل هرکدام غذا می ریزد و در گوشه ای از اتاق قرار می دهد و کنار هر بشقاب به دیوار می کوبد و می گوید در راه خدا برای من گرسنه کمی غذا بدهید و ….. سپس از غذای داخل بشقاب برمی دارد و آن را می خورد ! دخترک نمی داند او دیگر عروس شاه است و صاحب ثروت و مکنت! به این علت همچنان مانند فقرا می اندیشد و رفتار می کند.
سال ها پیش براساس قانون انتقال پادگان ها ، قرار بر خروج پادگان از شهر تبریز می گردد، پادگان تبریز محوطه بزرگ و وسیع با فضاهای سبز خیره کننده و ساختمان های قدیمی و باشگاه بسیار زیبا بود.
آنچه که انتظار می رفت ، تامین خواسته های مالکین پادگان به صورت قانونی و تامین زمین مناسب برای ادامه کار و تامین هزینه ها و پرداخت ارزش ملک از سوی نهادها از جمله شهرداری براساس قانون بود!
پادگان به خارج از شهر انتقال می یافت و شهر تبریز مالک هکتارها زمین مستعد برنامه ریزی مناسب شهری می گردید !
با این برنامه ریزی جبران سال ها خسارت به شهر در نابودی باغات و جبران این خسارت و بسیار از نواقص شهری و حتی ارزش های افزوده بر آن ممکن می گردید!
در نهایت پادگان تحویل شهر شد و این همسایه ی محترم شهر از همسایگی خارج شد، هرچند حضور آن در شهر بسیار مغتنم و به قول معروف آنان همسایه محترم و بی سر و صدایی بودند!
شهرداری با استناد به موارد قانونی توانست پادگان تبریز را تملک کند که حداقل ۴۰ درصد از این زمین می بایست برای کاربری های عمومی مصرف گردد و البته استفاده صد در صدی آن نیز بلامانع بود ، قانون در این مورد چه می گوید:
– ماده اول قانونمندی انتقال پادگان ها می گوید: وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح جمهوري اسلامي ايران مكلفند با درخواست ستاد كل نيروهاي مسلح، دولت يا شهرداري ها (از طريق وزارت كشور) و درصورت موافقت فرماندهي كل قوا نسبت به فروش (از طريق مزايده يا توافق) و انتقال پادگان ها و ساير اماكن تحت تملك از محدوده شهرها به خارج از حريم آنها با توافق وزارت مسكن و شهرسازي يا شهرداري ها و يا ساير دستگاه هاي اجرائي اقدام نمايند. در ارتباط با اراضي وقفي نيز مطابق قوانين مربوطه عمل مي شود.
ماده سوم، شرایط تملک و نحوه استفاده از زمین را مطرح می سازد : به وزارت مسكن و شهرسازي، شهرداري ها و ساير دستگاه هاي اجرائي اجازه داده مي شود با هماهنگي وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح و نيروهاي مسلح كشور، عرصه و اعيان پادگان ها و ساير اماكن موضوع اين قانون را به قيمت كارشناسي روز خريداري و يا براي جابجايي توافق نمايند. ارزش زمين به صورت تفكيك نشده سي وپنج درصد(۳۵%) ارزش كاربري مسكوني تفكيك شده و همجوار املاك موضوع خريداري يا توافق، منظور خواهد شد.
طرح شهرسازي اراضي مذكور به منظور تأمين سرانه كاربري هاي عمومي شهري مورد نياز منطقه حداقل چهل درصد(۴۰%) و نيز تأمين منابع مالي مورد نياز براي انتقال مذكور، در اراضي كمتر از ده هكتار بايد به تصويب كميسيون ماده(۵) قانون تأسيس شوراي عالي شهرسازي و معماري ايران مصوب ۲۲/۱۲/۱۳۵۱ و در اراضي با مساحت بيش از آن به تصويب شوراي عالي شهرسازي و معماري ايران برسد.

ماده پنجم تامین زمین جایگزین و مسئولین آن را مشخص می کند که بر آن اساس وزارت جهاد كشاورزي مكلف می گردد در موارد جابجايي موضوع اين قانون، زمين مناسب مورد نياز جهت احداث پادگان يا اماكن جايگزين و حريم آنها را مطابق معيارها و مقررات نيروهاي مسلح واگذار نمايد.
ماده ششم منابع مالی تملک زمین های پادگان در خريد عرصه هاي موضوع قانون را هر ساله بنا به پيشنهاد وزارت راه و شهرسازي يا دستگاه اجرائي مربوطه، از محل اعتبار پيش بيني شده در قوانين بودجه سنواتي و تسهيلات اعتباري و بانكي و يا فروش اوراق مشاركت تأمين مي کند. همچنين درآمد حاصل از فروش املاك مذكور و معاوضه حسب مورد به منظور تأمين تمام يا بخشي از بهاي خريد به حساب خزانه واريز و صددرصد(۱۰۰%) تخصيص يافته در اختيار وزارت راه و شهرسازي يا دستگاه اجرائي قرار مي گيرد. بازپرداخت اعتبارات دريافتي از منابع بانكي، از محل درآمد مذكور تأمين مي شود.
ماده هفتم فرصت آماده سازی پادگان جدید را مشخص می کند، یعنی پادگان داخل شهر بعد از آماده شدن پادگان و محل مورد نظر و قابلیت انتفاع و استفاده تخلیه می گردد و عجله برای آن تا تامین محل وجود ندارد به این شرح که در مواردي كه منابع حاصله كفاف ايجاد پادگان و تأسيسات مشابه را در زمين تعيين شده ننمايد، دولت مي تواند باقيمانده اعتبار مورد نياز را با هماهنگي ستاد كل نيروهاي مسلح و وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح در بودجه هاي سنواتي پيش بيني كند. در اين صورت جابجايي پس از احداث پادگان و تأسيسات آن (متناسب با محل تخليه شده) صورت مي پذيرد.
ماده هشتم نیز وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح و نيروهاي مسلح را موظف می سازد تا درآمد حاصل از اجراء قانون را به حساب خزانه كه رديف آن در قانون بودجه ساليانه پيش بيني مي گردد واريز و به منظور احداث اماكن جايگزين درخارج ازمحدوده وحريم شهرها هزينه نمايند. اين اعتبار صددرصد(۱۰۰%) تخصيص يافته تلقي مي شود.
قانون مشتمل بر هشت ماده و يك تبصره در جلسه روز يكشنبه مورخ اول شهريورماه يكهزار و سيصد و هشتاد و هشت مجلس شوراي اسلامي تصويب و در تاريخ ۱۱/۶/۱۳۸۸ به تأييد شوراي نگهبان می رسد !
حال شهرداری تبریز مالک پادگان است ، پادگانی که در دوسمت خیابان آزادی قرار دارد خیاانی دیگر از میان پادگان در بخش جنوبی آن تعریف می شود و در دوسمت آن پل هوایی احداث می گردد و ناگهان تابلوهای شرکت های خصوصی ، پمپ بنزین و خیابان کشی های بسیار و طراحی برای احداث برج های تجاری و پزشکان در منطقه آغاز می شود ، گویا زمین پادگان جزو نیازهای ضروری شهر برای ساختمان سازی بوده است .
همان ماجرا که اگر به شما ۱۰۰ متر زمین بدهند با آن چکار می کنید در اینجا آشکار می شود ، حال اگر به شما هکتارها زمین با فضای سبز و ابنیه تاریخی تحویل بدهند با آن چکار می کنید ؟
بلی ما ابتدا آانها را به قطعات ۵۰۰ متری و ۲ هزار متری تقسیم می کنیم و سپس در آنها ساختمان برای پزشکان ، بازار تجاری خدماتی و مغازه و پمپ بنزین درست می کنیم و کل فضای سبز ، ابنیه های قدیمی و فرصت تبریز برای توسعه را در جایی که امکان توسعه گسترده وجود دارد ، از بین می بریم .
مثال عشق نیسان آبی و تبدیل تریلی به نیسان های آبی یادم افتاد.
پادگان رامی استانبول با قدمتی ۲۵۰ ساله ، سال گذشته پس از ۱٫۵ سال کار بازسازی به کتابخانه ای بزرگ تبدیل شده است.
پادگان رامی درهای خود را به عنوان یک کتابخانه در ابتدای ژانویه ۲۰۲۳ افتتاح کرد. این کتابخانه که از زمان افتتاحش توجه زیادی را به خود جلب کرده است، سابقه ای ۲۵۰ ساله دارد. در حالی که شهروندان علاقه زیادی به کتابخانه های جوانان و کودکان و سالن های مطالعه نشان می دهند، اغلب در باغ کتابخانه عکس های یادگاری می گیرند. این کتابخانه ۲۴ ساعته باز است و لیست موجودی وسیعی از بیش از ۲ میلیون کتاب را ارائه می دهد.
پادگان سابق، واقع در استانبول ترکیه، یک مرکز نظامی تاریخی است که نقش مهمی در تاریخ این شهر داشته است. این پادگان در اواخر قرن نوزدهم در زمان امپراتوری عثمانی ساخته شد و در طول سال ها توسط واحدهای نظامی مختلف مورد استفاده قرار گرفته است.
بناهای پادگان ابتدا در سال ۱۸۹۱ توسط امپراتوری عثمانی برای اسکان نیروهای ارتش سوم، بزرگترین ارتش میدانی امپراتوری، ساخته شدند. این پادگان به نام محله رامی که در آن قرار داشت نامگذاری شده است. پادگان ها به سبک سنتی عثمانی، با حیاط های بزرگ، دیوارهای بلند و دروازه های مزین طراحی شده بودند.

در طول جنگ جهانی اول، این پادگان برای اسکان اسیران جنگی و پس از جنگ توسط نیروهای مسلح ترکیه (TSK) مورد استفاده قرار گرفت. در دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ از این پادگان برای آموزش افسران و سربازان نظامی استفاده می‌شد و همچنین به‌عنوان انباری برای اسلحه و مهمات استفاده می‌شد. همچنین در طول جنگ جهانی دوم، این ساختمان به عنوان زندان برای اسیران جنگی آلمانی و ایتالیایی بود. پس از جنگ، این پایگاه برای نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در طول جنگ کره بود.
در دهه ۱۹۶۰، این پادگان به عنوان یک مرکز آموزشی برای نیروهای مسلح ترکیه مورد استفاده قرار می گرفت و همچنین به عنوان پایگاهی برای نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در طول درگیری قبرس مورد استفاده قرار گرفت. این پادگان تا دهه ۱۹۹۰ توسط نیروهای مسلح ترکیه مورد استفاده قرار داشت تا اینکه به شهرداری استانبول تحویل داده شد.
عثمان زورلو، هماهنگ‌کننده کل کتابخانه رامی، درباره روند بازسازی و ساختار کلی کتابخانه با روزنامه دیلی صباح صحبت کرد. او به دیلی صاباح گفت:
“کتابخانه رامی ساختمانی ۲۵۰ ساله است. سلطان محمود دوم این پادگان را در سال ۱۸۲۷ برای آموزش و نیازهای ارتش تازه تأسیس ساخته بود. تا دهه ۱۹۷۰ از رامی به عنوان پادگان استفاده می شد. اما بعداً به عنوان یک بازار عمده فروشی مواد غذایی خشک مورد استفاده قرار گرفت.”
زمانی که استانبول در سال ۲۰۱۰ به عنوان پایتخت فرهنگی اروپا اعلام شد، رئیس جمهور رجب طیب اردوغان دستور تبدیل پادگان رامی به یک کتابخانه را صادر کرد. اولین کار مرمت در سال ۲۰۱۴ آغاز شد. آخرین قسمت در ۱۳ ژانویه، پس از نزدیک به ۱۷ به پایان رسید. ماه ها کار”!
او اضافه کرد: این کتابخانه برای همه گروه‌های سنی جذاب است، این مجموعه با ظرفیت ۴۲۰۰ نفر بیش از یک کتابخانه بلکه یک مکان اجتماعات فرهنگی است.
“کتابخانه طوری طراحی شده است که چرخه زندگی بی وقفه را منعکس کند. فعالیت های کتابخانه ای که با گروه کودک ۰-۳ ساله شروع می شود، برای دانش آموزان دبستانی و راهنمایی جذاب است و همچنین دبیرستان ها، دانش آموزان و دانشگاهیان می توانند فعالیت مناسبی برای خود پیدا کنند. همچنین کتابخانه های تخصصی و بیمارستان کتاب را در خود جای داده است که در آن نسخه های خطی تاریخی بازسازی می شود”.
با دو سالن نمایشگاهی و موزه، سه سالن سمینار، یک باغ ملی به مساحت ۵۱۰۰۰ مترمربع (۵۴۸۹۶۰ فوت مربع) با شش سالن رویداد در داخل باغ، درک کتابداری، هنر و فرهنگ را گرد هم می‌آورد. علاوه بر این، ما روزانه دو بار سوپ، چای و کیک و اینترنت نامحدود در اختیار میهمانان قرار می دهیم.
در حالی که این کتابخانه با ۱۱۰۰۰۰ متر مربع مساحت و ظرفیت ۴۲۰۰ نفر در بین سه کتابخانه برتر جهان قرار دارد، اما با باغ سرپوشیده ۵۱۰۰۰ متر مربعی خود وسیع ترین کتابخانه جهان است. وی گفت: این کتابخانه پس از طی مراحل مرمت و بازسازی که تماماً از مصالح طبیعی معماری دوره اول ساخته شده بود، شکل امروزی خود را به خود گرفت.
با توجه به این ویژگی، این اولین کتابخانه در ترکیه است که گواهینامه “زیست کره” را دریافت کرده است، یک سیستم اکولوژیکی جهانی که همه موجودات را یکپارچه می کند.
زورلو خاطرنشان کرد که این کشور همچنین از نظر تمرکز بر مصطفی کمال آتاتورک، بنیانگذار جمهوری ترکیه، با بیش از ۲۰۰۰۰ آرشیو که اطلاعات دقیقی درباره رهبر بزرگ کشور ارائه می دهد، اولین آرشیو ترکیه است.
در مجموع ۲۲۰۰۰ عنوان کتاب در مورد آتاتورک که تا کنون منتشر شده است، تحت عنوان کتابخانه آتاتورک در کتابخانه موجود است. تعداد کتاب ها به زودی به ۳۰۰۰۰ کتاب می رسد و با این ویژگی، بزرگترین کتابخانه آتاتورک ترکیه در کتابخانه رامی با مساحت تقریبی ۲۰۰۰ متر مربع واقع شده است.
در سال های گذشته بخش هایی بزرگ از سکونتگاه های تبریز در پهنه گسلی حومه شهر ساخته شده اند و اکنون در مناطق رشدیه ، باغمیشه ، شهرک ارم و همچنین در طرح های آتی مانند شهرک جوانان و پروژه های عجیب سی هکتاری ساخت و ساز بر روی گسل انجام می گیرد!
اغلب باغات تبریز قطع درخت شده و شهر در اغلب محلات سبز خود همچون جاده شاهگولی ، آبرسانی ، باغمیشه،آخونی ، حکم آباد و ساری زمی و شهرهای اقماری خود چون باسمنج با بهانه خاوران و اسکو و ….فضاهای گرانقیمت سبز خود را با کمک و مدد کمیسیون های مختلف و قانونیزه کردن این تخریب ها از دست داده است! تبریز اکنون شهر فاقد باغات سبز خود است و برای اندک فضاهای سبز

نیز نقشه های بسیار در سرهاست .
انتقال پادگان تبریز به بیرون از شهر فرصتی استثنایی برای شهر بود تا براساس فضای بزرگ بوجود آمده خردورزی انجام شود !
اما با لحاظ زمین کوچکی در ضلع شمالی پادگان برای شهر با چندین ساختمان قدیمی ، زمین های پادگان تبریز قطعه قطعه گردید تا بناهای متفاوت و با کاربری هایی درحد پمپ بنزین و بازار و ساختمان در آن ها ساخته شود که امکان اجرای آنها در تمام نقاط شهر ممکن بود و هیچ ایده پردازی بلندنظرانه در آنها دیده نشد وزمین بزرگ با ایده هایی کوچک حیف گردید و هیچ بلندنظری برای فرصتی تاریخی در شهر لحاظ نشد.
آنها ندانستند که در آن زمان صاحب اختیار شهر شده اند و لازم نیست تفکر و ایده ی زمین ۲۰۰ متری را برای زمین چند ده هکتاری بکار ببرندو آنرا قطعه قطعه ننمایند!
فضای بوجود آمده می توانست به عنوان یک مجتمع کتابخانه عظیم جهانی افتخاری بزرگ را برای تبریز و آوازه ی آن بیافریند و کمک در توسعه فرهنگی ، علمی و هنری و اقتصادی شهر باشد، این کتابخانه می توانست مرکز فرهنگی تبریز در هنر و ادبیات و علوم دین باشد ، فضای سبز آن و وسعت آن در بحران های طبیعی حامی شهروندان می گردید و تنفس گاهی برای شهر آلوده می گردید و یک فضای عمومی جهت اجتماعات می شد.
تبریز در یک جهش قرار می گرفت اما آنان که در شهر بودند از شهردار تا شورای شهر آرمان های بلند و بزرگ نداشتند، آنها نمی دانستند ، دیگر آن دکتر و یا مهندس و یا هرکس دیگر نیستند! تکیه تبریز بر دوش آنان و نگاه شهر بر عملکردشان بود ! آنها متوجه مسئولیت خود نبودند و شاید توان مسئولیت را نداشتند!
ما در زندگی شخصی و حرفه ای خود بسیاری از چیزها را نمی دانیم ، ایده های اندکی داریم ، اما فنون مدیریتی ضعف های مدیر را می پوشانند، روش های مختلفی برای درک و کشف ایده ها داریم ! ایده ی کتابخانه بزرگ استانبول می توانست در تبریز به شکلی بزرگ تر هم تکرار شود! آنها که اختیار موقت شهر را داشتند، مدیر هم نبودند!
ناتوانی مدیریتی به عنوان یک جرم مطرح نیست، تصمیم گیری ضعیف هرگز قابلیت محاکمه ندارد! اما انتخاب مدیر ناتوان در بده و بستان ها و خودبینی ها غیر قابل قبول است . فرصتی بزرگ برای توسعه ، آفرینش ثروت برای تبریز توسط افراد ناتوانی که موقت بودند و اغلب صندلی هایشان را از دست داده اند، از دست رفت و از آنچه از آنان ماند؛ گرمی و سبزی و شادمانی نبود بلکه اگر خوشبینانه بگوییم فقط ناتوانی آنان بود.
شاید دادستان تبریز بتواند کندوکاوی در چگونگی این تباه کردن ثروت عمومی شهر داشته باشد و شاید این تجربه برای مدیران حال و آینده ی تبریز درسی باشد که تاریخ در فاصله ی زمانی نه چندان دور توانست، ثبت کند و بنویسد که مدیران شهری تبریز ناتوان از خلق و آفرینش شهر برتر بودند!
حال به قول ویتوریو دسیکا ما باید بدانیم که : بچه ها نگاهمان می کنند! و سپس برای سال ها قضاوت

About Author

وحید خدادادی

See author's posts