اختصاصی ساقی آذربایجان/ گزارش: وحید خدادادی
دارالسلطنه تبریز در دوره قاجار و به نسبت سایر شهرهای ایران موقعیت ممتازی داشت، موقعیتی که تابعی از روابط ایران با جهان بود. شکل گرفتن یکی از مهم ترین مراکز اقتصادی تبریز در این دوره و نیز اقامت ولی عهدهای قاجار در این شهر و به تعبیری تمرین سلطنت ، شواهدی بر این مدعاست. در این دوره تبریز و پیرامون آن مجموعه ای از باغ های سرسبز بود و مطالعات متون کهن حکایت از کثرت باغ در داخل و پیرامون شهر دارد. باغ خلعت پوشان در حومه جنوب شرقی تبریز و بیرون از حصار شهر قرار داشت و ناصر الدین شاه در خاطرات خود فاصله آن تا شهر را یک فرسخ عنوان کرده است. حال این باغ که پیش تر به ثبت ملی نیز رسیده است جلوی چشم میراث فرهنگی و دیگر نهادهای ذیربط قرار است” پای بولوش” بشود!
در چند روز گذشته، مسئله‌ی تغییر کاربری ۱۴۰ هکتار (یک میلیون و چهارصد هزار متر مربع) از اراضی دانشگاه تبریز به بزرگترین دغدغه شهروندان تبریزی مبدل گشته است. این فضای باز و تنفس‌گاه تبریز از معدود مناطق باغ شهر تبریز است که از تجاوز و مخاطرات انسانی به دور مانده و همین امر و همین دست نخوردگی، گویا مسئولان امر را آزرده خاطر کرده تا یک منطقه بکر تاریخی را هم به سرنوشت دیگر مناطق شهر دچار کنند. وجود رودخانه و قنوات باعث شده است که بخش قابل توجه آب تبریز از این قسمت تامین گردد، برهم زدن بافت زیرین زمین باعث کم‌آبی و خطرات زیست محیطی و نشست زمین خواهد شد. در این رابطه شهروندان تبریزی با تشکیل کمپین مردمی جلوگیری از بزرگترین تغییر کاربری کلانشهر تبریز درصدد ممانعت از این فاجعه شدند اما گویا در ، برای رئیس دانشگاه تبریز همچنان روی یک پاشنه می چرخد و همچنان به خواسته افکار عمومی توجهی نمی کند غافل از آن که زمین‌های خلعت پوشان و همه‌ی دانشگاه تبریز متعلق به ملت است، نه برای قشری خاص نه برای ارگان‌ها که هرآنچه بخواهند تصمیم بگیرند و انجام دهند.
وظیفه رسانه ای ایجاب می کرد تا در کنار مردم و در احترام به خواست مردم این مجموعه را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار دهیم و بهترین و ابتدایی ترین مدل بررسی می توانست بررسی تاریخی آن باشد و چه کسی بهتر از مهندس تقی زاده اصل مدیر کل اسبق میراث فرهنگی استان که از این خبر شوکه بود و در گفتگو با خبرنگار ساقی آذربایجان گلایه های تندی در این رابطه مطرح کرد.
وی گفت: نقشه های تاریخی تبریز که عمدتا در دوره قاجار خصوصا در دوره ناصری تهیه شده است به وضوح پیکره کامل باغ اعم از دیواره ها، اسطبل ها و برج های دیدبانی و خود باغ و جاده ای که از تهران به این منطقه منتهی می شود، قابل رویت است. سند دوم در این رابطه مربوط به خاطرات یک جهانگرد روسی است که در دوره قاجار به ایران آمده و مشاهدات خود را در یک کتاب گردآورده است. وی در آن کتاب چنین ذکر می کند که من در تبریز با پدیده جالبی برخورد کردم ، به باغی رفتم که وسط آن بنایی وجود داشت و در کنارش دریاچه ای هم موجود بود که این برای ما در دوره ای که در میراث بودم محل تعجب بود که در کنار برج خلعت پوشان اساسا دریاچه ای وجود ندارد که خوشبختانه در دوره ما و حین حفاری های تاریخی این دریاچه هم پیدا شد.
وی افزود: ما در ایران سه پدیده باغی به این شکل داریم که عبارتند از ائل گولی، باغ خلعت پوشان و باغ عباس آباد در بهشهر مازندران. باید تدبیری اندیشیده می شد تا این دو باغ موجود در تبریز جزو آثار ثبت شده جهانی شوند و این کار هم با توجه به اینکه این دو یک باغ ایرانی هستند با تمامی عناصری که یک باغ ایرانی دارد و باید در زمره باغ های ایرانی پیوست و ثبت جهانی شود. جالب است که نظام آبیاری هر دوباغ یکسان است و هر دو از مهرانه رود تغذیه می شوند و با ثبت جهانی این دو باغ می توانیم یک پیام جالب هم به دنیا بدهیم با این مضمون که تبریز یک باغ شهر است! و غیر این هم نیست از آن روی که اگر شما عکس های هوایی سال های ۱۳۳۵ را نگاه کنید، تبریز در میان باغ ها محصور است و یک منطقه سرسبز به شمار می رود که در طول تاریخ مدیریت ناصحیح شهری و سودجویی هایی که در این رابطه وجود داشت باعث شد تا تنها همین دو باغ برایمان باقی بماند و چطور شده است که برخی تلاش می کنند تا چوب حراج به این باغ بزنند!
تقی زاده اصل با انتقاد تند از تصمیم گیری های اخیر در رابطه با تغییر کاربری این مجموعه گفت: انصافا چقدر بی تدبیری و بی لیاقتی لازم است تا ما این سرمایه های تاریخی را به آتش بکشیم؟مدیران موفق مدیرانی هستند که بتوانند ظرفیت ایجاد کنند نه اینکه ظرفیت های موجود را هم از بین ببرند!
About Author
پست های مرتبط
دولت پزشکیان انتقال آب خلیج فارس به آذربایجان را عملی کند
رتبه دوم آذربایجان‌شرقی در تولید زغال اخته در کشور
پروژه مسکن ملی باغمیشه تبریز به کجا رسید؟