آذربایجان شرقی بالغ بر ۴ هزار اثر تاریخی و فرهنگی دارد

اختصاصی روزنامه ساقی آذربایجان/ وحید خدادادی

از هر دری با وی سخن گفتیم از آن روی که سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هر کدام به تنهایی مجموعه عریض و طویلی است که یک سازمان جدا برای اداره اش می طلبد! گفتگوی اختصاصی، طولانی و صمیمی حمزه زاده رئیس این سازمان با روزنامه ساقی آذربایجان در ادامه از نظرتان می گذرد:

ساقی آذربایجان: از بحث شیرین سفرهای رئیس جمهور به استان شروع کنیم. چه پروژه هایی در این دو سفر شامل تخصیص بودجه گردید و چه میزان از آن محقق شده است؟

حمزه زاده: در رابطه با سفر استانی آقای رئیس جمهور و مصوبات سفرها باید خدمتتان عرض کنم که خوشبختانه میراث فرهنگی هم مورد توجه تیم مدیریت استان و هم ریاست جمهوری بود. جهت استحضار مخاطبان شما و افکار عمومی باید عرض کنم که سال مالی با سال تقویمی متفاوت است و زمان سال مالی شهریور ماه است که این را با تلاش مسئولان استان های شمالغرب کشور که در بخش سردسیر قراردارند و فصل کاری شان فصل های گرم سال است، تغییر دادیم. از این رو ما الان داریم اعتبارات مالی ۱۴۰۱ را هزینه می کنیم و میزان مصوبات سفر اول آقای رئیسی حدود ۲۵۰ میلیارد تومان بود که سه سالانه است و برای سال اول حدود ۱۰۰ میلیارد تومان یعنی بیش از سهم سال اول محقق شده است. باید بگویم که پراکندگی پروژه های این سازمان مربوط به کل استان است و از این محل پروژه های ما در حال اجرا هستند، برای نمونه مسجد ترک میانه، امامزاده روستای کندوان، قیزکورپوسی و قیز قالاسی. یا در شهرستان کلیبر و قلعه بابک اقداماتی نظیر روشنایی مسیر، مرمت و بحث های زیر ساختی در حال انجام است. با توجه به اینکه شخص آقای استاندار به این حوزه عنایت ویژه دارد و در استان هم ظرفیت بالایی وجود دارد، میزان تحقق مصوبات بسیار خوب بود. در سفر دوم قرار بود نقاط مشکل دار بررسی و تخصیص بودجه شود اما ما باز بودجه ای در حدود ۱۱۰ میلیارد مصوبه از سفر دوم گرفتیم. با توجه به اینکه استان ما به لحاظ داشتن آثار تاریخی، استانی غنی به شمار می رود لذا مشکلات زیر ساختی زیادی داشتیم که خوشبختانه در قالب سفر دوم این رقم نیز تخصیص یافت. در خود تبریز حدود ۱۰ سال بود که موزه فرش تعطیل بود و هیچ اقدامی صورت نمی گرفت و ما امسال ۱۲ میلیارد برای تکمیل این مجموعه بودجه گرفتیم که پروژه در حال حاضر در حال اجراست. در مجموعه هایی نظیر حسن پادشاه، ارک تبریز، مسجد کبود، بازار تبریز هم اکنون پروژه های ما در حال اجرا هستند. البته لازم به ذکر است که بجز این موارد، مبالغی هم تسهیلات بانکی برای پروژه های ما مصوب شده بود که خوشبختانه این تسهیلات هم تخصیص یافته است.
با مشارکت بخش خصوصی امروز در استان ما ۱۰۷ پروژه زیر ساختی با حجم سرمایه گذاری ۳۵ همتی در حال اجرا وجود دارد. همین موضوع باعث شد تا معاون گردشگری وزارتخانه هم که اخیرا در تبریز حضور داشتند اعلام کردند که ۱۰ درصد پروژه های مشارکتی با بخش خصوصی اختصاص به تبریز دارد که در حوزه های مختلف هتل سازی، بوم گردی، هتل آپارتمان و انواع و اقسام تاسیسات گردشگری در حال ساخت هستند. شما حساب کنید هم اکنون ۳۶ هتل در حال ساخت در این استان داریم که خوشبختانه پراکندگی جغرافیایی خوبی هم دارد. در کل چنین تخصیص بودجه ای در تاریخ میراث فرهنگی استان بی سابقه است.

ساقی آذربایجان: وضعیت بودجه استان در مقایسه با سایر استان ها به چه ترتیب است؟

حمزه زاده: در حوزه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان ما در سر جمع اعتبارات ملی و استانی جزو ۵ استان اول کشور است که این مسئله را هم می توانید از سازمان برنامه و بودجه جویا شویدو جزو استان هایی هستیم که از محل سفرهای استانی رئیس جمهور بیشترین بودجه را گرفته ایم.

ساقی آذربایجان: بزرگترین چالش های این حوزه از نگاه شما چه مواردی هستند؟

حمزه زاده: چون مصاحبه هم با موضوع اعتبارات شروع شد بگذارید ابتدا با بحث چالش اعتباری اشاره کنم. با اینکه حجم اعتبارات امسال نه کم سابقه که در تاریخ میراث فرهنگی استان بی سابقه بود، اما برای استانی نظیرآذربایجانشرقی که بالغ بر ۴ هزار اثر تاریخی و فرهنگی دارد که بیش از ۲ هزار اثر آن ثبت ملی شده است، این اعداد و ارقام کافی نیست. شما اگر همان دو هزار اثر ثبت ملی شده را اگر در نظر بگیرید، حساب کنید که نگهداری صرف از این آثار چقدر هزینه بردار است؟ از دیگر چالش های این حوزه پای کار نبودن بخش خصوصی است که در همه این سال ها نسبت به این مسئله کوتاهی شده است. البته ما این کار را با جدیت شروع کرده ایم و همین هتل بوتیک سرخه ای که اخیرا طی تور رسانه ای از آن بازدید کردید، یک نمونه از اقدامات در این راستا است و بهترین روش برای احیای بناهای تاریخی است.

ساقی آذربایجان: حال که مشارکت بخش خصوصی تا این حد اهمیت دارد، آیا بسته تشویقی هم در این رابطه در نظر گرفته اید؟

حمزه زاده: همین را می خواستم عرض کنم که لزوم توجه بخش خصوصی نیازمند یک سری بسته های تشویقی بود که در سطح قابل قبولی باشد و یک مشوق واقعی به حساب آید. مصوبه شورا در رابطه با حذف عوارض ساخت و ساز کسانی که اقدام به ساخت هتل نمایند، در جای خود یک حرکت ارزشمند بود و جهشی در حوزه هتل سازی در تبریز خلق کرد. یا از شورا مصوبه گرفتیم که اگر کسی واحدهای آپارتمانی حائز شرایط خود را به هتل آپارتمان تبدیل نماید از عوارض تغییر کاربری معاف است و همین باعث ایجاد چندین هتل آپارتمان در تبریز گردید و بعدا این مسئله را به کل استان تعمیم دادیم و یا تصمیم بر این شده که برای پروژه های گردشگری استان از محل اراضی ملی سند به نام صادر شود. اما همین ها را هم کافی نمی دانیم و بدنبال بسته های تشویقی جذاب تر و بهتری هستیم تا رغبت برای سرمایه گذاری همه هموطنان در این استان ایجاد شود. برای تدوین این بسته کارگروه مشترکی بین ما و شهرداری تبریز و نهادهای دخیل تشکیل شده است تا بتوانیم بهترین شرایط را برای سرمایه گذاران ایجاد کنیم. ما نیازمند افزایش سهم میراث فرهنگی از محل منابع بانکی و تسهیلات آن هستیم و حتی در تلاشیم تا نرخ سود بانکی برای تسهیلات در این حوزه را به نسبت سایر بخش ها کمتر در نظر بگیرند.

ساقی آذربایجان: با توضیحاتی که از شما شنیدیم، باید گفت مهم ترین دلیل فلاکت زدگی و وضعیت اسفبار بناهای تاریخی و میراث فرهنگی استان همین بحث ضعف منابع مالی و نبود بودجه کافی در این سالها بوده است؟

حمزه زاده: حالا من نمی توانم اسمش را فلاکت زدگی بگذارم و نمی دانم چرا با وجود این همه ظرفیت ما همیشه نیمه خالی لیوان را می بینیم. در همه جای دنیا نقاط گردشگری وجود دارد و اینطور نیست این مسئله صرفا اختصاص به کشور ما داشته باشد. بله ما در معرفی سایت های گردشگری و تاریخی خود ضعیف عمل کرده ایم و در این حوزه نقش اصحاب رسانه خصوصا رسانه های بومی بسیار زیاد است. این حرف بدین معنا نیست که نقد نکنیم، اما برای بازار هدف باید همیشه جنبه های مثبت قضیه را بازگو کنیم که سبب رغبت برای بازدید انان شود. تعداد خانه های تاریخی تبریز قابل مقایسه با هیچ شهری نیست و سیاست تبدیل خانه های تاریخی به مقصد گردشگری با مشارکت بخش خصوصی موضوعی است که باید بیش از این روی آن مانور داد. بگذارید مثالی بزنم، امسال در تعطیلات نوروز که اخبار منفی در رسانه های محلی نداشتیم، طبق اعلام وزارتخانه آذربایجان شرقی جزو ۷ استان گردش پذیر کشور بود با اینکه تعطیلات نوروز فصل گردشگری استان ما نیست. یکی از اساسی ترین اصول صنعت گردشگری تصویر سازی درست و مثبت است که امروزه این مسئله خود یک علم است. بازاری موفق است که بتواند تصویری درست از خود در ذهن مخاطب ایجاد نماید. بدون ایجاد چنین تصویر ذهنی درست هر تلاشی در این رابطه با شکست مواجه خواهد شد. از چالش های مهم ما در حوزه گردشگری این استان بحث بازار یابی و تبلیغ است و باید بسرعت به این سمت حرکت کنیم. این را به قدرت میگویم که اگر در شناساندن ظرفیت های موجود نه پنهان موفق عمل کنیم بی تردید جزو استان های برتر در حوزه گردشگری در تمام فصول خواهیم بود. ما بزرگترین و اولین صادر کننده شیرینی و شکلات در کشور هستیم، ما چرا از این ظرفیت برای معرفی جاذبه های گردشگری خود استفاده نمی کنیم؟ ما به نوبه خود اقدامات مان در این حوزه را شروع کرده ایم، معاونین گردشگری استان های کل کشور را در تبریز گرد هم آوردیم، از مسئولان تورهای گردشگری در تمام کشور دعوت کردیم و کارهایی از این قبیل تا در امر شناساندن ظرفیت های استان موفق شویم.

ساقی آذربایجان: به لحاظ فرهنگ سازی هم در تبریز نیازمند اقداماتی برای ایجاد روحیه گردشگر پذیری هستیم، آیا در این رابطه هم اقدامی صورت داده اید؟

حمزه زاده: فرهنگ سازی البته که جزو اصول پایه ای و بدیهی صنعت گردشگری است. بازاریابی و تبلیغات، آموزش و فرهنگ سازی از اساسی ترین اصول در این حوزه است و حتی ترکیه با ۴۰ میلیون گردشگر خارجی باز همچنان روی این مسائل کار می کند. این ضعف می تواند از سوی دستگاه های فرهنگی باشد اما باید این مسئله را هم در نظر گرفت که حضور گردشگر رابطه مستقیم با تغییر الگوهای رفتاری جامعه میزبان دارد. این یک اصل است که هر کجا که گردشگری رونق داشته، رفتارهای جامعه میزبان نیز خود بخود تغییر کرده است. میتوانید مصداق عینی و بارز آن را در همین کندوان خودمان ببینید، همان اهالی که تا یک دهه قبل شاید حضور گردشگر را برای خود نوعی مزاحمت می دانستند، امروز خودشان شرایط را برای حضور گردشگر فراهم می نمایند. تعدادی از اهالی که حتی بعضا سواد کافی هم ندارند مبادرت به یادگیری زبان انگلیسی کرده اند! یا در تبریز در نوروز امسال بازار کفش از روز ۲ فروردین باز بود، در یک بررسی میدانی متوجه شدیم که بازار خرید و فروش بسیاری از اصناف در تعطیلات عید بهتر از روزهای منتهی به عید نوروز بود. رونق بازار در ایام تعطیل باعث می شود که بخودی خود دیگر اصناف نیز همین روند را در پیش بگیرند. اما برای هدایت این تغییرات فرهنگی با توجه به اینکه مسائل فرهنگی فرابخشی هستند، نیازمند همکاری و کمک تمامی بخش ها از جمله مطبوعات و رسانه های محلی هستیم.

ساقی آذربایجان: اگر بخواهید منصفانه قضاوت کنید و نظر بدهید، آیا کلانشهر تبریز بعنوان یک مقصد گردشگری در کشور مطرح است؟

حمزه زاده: تبریز در طول تاریخ به دلیل قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم بعنوان یک شهر تجاری تعریف شده است. آیا بازار تبریز با آن حجم جغرافیایی برای اهالی تبریز ساخته شده بود؟ بازار تبریز در واقع برای روابط تجاری بین المللی تبریز طراحی و ساخته شده بود و از این رو محل مراودات بین آسیا و اروپا بود، همان نقشی که امروز دبی در خاورمیانه بازی می کند. از همین رو مردم بیشتر سبقه بازرگانی تبریز را بخاطر دارند، چنانچه در قرن اخیر بیشتر سبقه صنعتی تبریز سرزبان ها بوده است و از این جهت تبریز همواره زیر سایه تجارت و بازرگانی و اخیرا صنعت قرار گرفته است. به نظر بنده خود این مسئله یک مزیت است، زیرا تبریز جزو شهرهایی می باشد که در چهار فصل سال هتل هایش فعال است و این مزیت حتی در شهری مثل آنتالیا هم وجود ندارد و بخشی از هتل ها در فصل سرما یا کلا تعطیلند یا بخشی از طبقات را از سرویس خارج می کنند، در فصل گرما در همین کیش هتل ها تعدادی از طبقات را بخاطر کاهش هزینه ها از سرویس خارج می کنند، اما در تبریز بخاطر فعالیت های تجاری، صنعتی و معدنی هتل ها مسافر لازم در حد استاندارد را دارند که نیاز به تعطیل کردن نداشته باشند.

ساقی آذربایجان: آخرین وضعیت خانه باقرخان به چه ترتیب است؟

حمزه زاده: تملک خانه باقرخان جزو مصوبات دور اول ریاست جمهوری است که به نام مصوب شده است و پروژه به صورت مشارکتی با شهرداری تبریز پیش می رود. ملک مورد نظر چون ماترک و ارثیه ای است حدود ۳۶ یا ۳۸ مالک دارد که از این تعداد سهم ۳۰ نفر از این افراد تملک شده است. طبق تفاهم نامه ای که بین ما و شهرداری تبریز منعقد شده است قضیه تملک به صورت ۵۰ /۵۰ پیش می رود. اسناد تملک هم به همین صورت زده می شود و در این مجموعه که نزدیک به ۵ هزار متر مربع است و طرح مرمت خود ملک هم در حال آماده سازی است تا به محض پایان تملک، ترمیم بنا آغاز شود. مشکلی که در این رابطه وجود دارد آن است که برخی از مالکان میلی برای واگذاری ندارند و سعی دارند تا سهم خود را به بالاترین قیمت ممکن بفروشند. ما هم به حسب نظر قیمت سه کارشناسی رسمی دادگستری روند تملک را آغازکرده ایم. چنانچه برخی از مالکان نخواهند پا پیش بگذارند و سهم خود را واگذار نمایند شهرداری با اختیارات قانونی خود از محل ماده ۸ اقدام به تملک خواهد کرد.

ساقی آذربایجان: بخشی از خانه های تاریخی تبریز و بناهای قدیمی در تصرف ادارات و نهادهای دولتی و حاکمیتی است، این آثار تاریخی کی قرار است پس گرفته شود؟

حمزه زاده: بگذارید در این رابطه یک حقیقتی را بگویم، در این شهر در یک برهه تاریخی آثار تاریخی شدیدا در معرض خطر قرار گرفته بودند، امکان اینکه این سازمان هم بتواند به تنهایی همه آن ها را تملک نمایدوجود نداشت. لذا تصمیم بر آن شد که دستگاه های دولتی به این مسئله ورود پیدا کنند و همین تصمیم در آن بازه زمانی باعث حفظ برخی از این آثار تاریخی گردید که در معرض تخریب قرار داشتند. اما اکنون وقت آن است که این خانه ها آرام آرام از محل کار اداری به محل گردشگری تبدیل شوند. شما مطمئن باشید که اگر دانشگاه هنر ورود پیدا نمی کرد و آن شش خانه تاریخی را تملک نمی کرد، امروز حداقل دو باب از این خانه ها تخریب و در محل آن برج سازی شده بود.

ساقی آذربایجان: و به عنوان پرسش پایانی، نظرتان راجع به روزنامه ساقی آذربایجان چیست؟

حمزه زاده: روزنامه ساقی آذربایجان از روزنامه قدیمی و ریشه دار این شهر است و مخاطبان قابل ملاحظه ای هم دارد و از اقدامات قابل تحسین آن پرداختن به موضوعات مختلف است و رویه تک بعدی ندارد. اما نقدی که به سیاست گذاری این روزنامه وجود دارد و این مسئله متاسفانه چیزی است که قاطبه جامعه ما مبتلابه آن است ، بحث پرداختن به نیمه خالی لیوان تا نیمه پر آن است. خواهشم این است که خصوصا در رابطه با معرفی تبریز، نیمه پر لیوان را بیشتر ببینیم.

About Author