آیا مرز‌های سیاست و لودگی فرو ریخته است؟

انتخابات مجلس دوازدهم، بعد از رد صلاحیت گسترده شورای نگهبان، عملا به یکی از کم فروغ‌ترین انتخابات‌های تاریخ جمهوری اسلامی تبدیل شده است. کمتر از یک هفته به روز رای‌گیری باقی مانده، اما تهران، پایتخت کشور هیچ نشانه‌ای از انتخابات ندارد. ظاهرا گروهی که موفق شده همه رقبای خود را حذف کند، عجله‌ای برای انتشار فهرست ندارد و هنوز دعوا در جریان اصولگرایی برای رسیدن به یک فهرست نسبتا واحد ادامه دارد.

برای گروهی که همه کاندیدا‌های مد نظرش از دم تیغ رد صلاحیت گذشته‌اند و دیگر هیجانی برای دنبال کردن اخبار انتخاباتی ندارد، یک خبر جالب منتشر شده و آن تایید صلاحیت یک چهره عجیب است؛ ایرج ملکی، کلیپ ساز کرمانشاهی که در شبکه‌های اجتماعی به خاطر ویدئو‌های آماتوری و خنده دار و گفتن لطیفه‌های بی مزه شهرت پیدا کرده، در انتخابات مجلس شورای اسلامی کاندیدا شده و صلاحیت او توسط شورای نگهبان تایید شده است.

حضور کمدینی با سابقه سیاسی صفر در یک رقابت انتخاباتی ملی عجیب است، اما بی سابقه نیست. رویداد۲۴ به همین مناسبت، فهرستی از کمدین‌هایی که پایشان به سیاست باز شده را بررسی کرده و سپس به این سوال پاسخ داده که آیا مرزهای سیاست و لودگی فرو ریخته است؟

اوکراین: ولادیمیر زلنسکی

احتمالا معروف‌ترین کمدینی که در حال حاضر در عالی رتبه‌ترین مقام سیاسی یک کشور قرار گرفته، ولادیمیر زلنسکی، رئیس جمهور اوکراین است. زمانی که زلنسکی سال ۲۰۱۹ کاندیدای ریاست جمهوری در اوکراین شده بود، سابقه سیاسی او، صفر بود (مگر اینکه بازی او در نقش رئیس جمهور اوکراین در یک سریال کمدی تلویزیونی محبوب را جزو سابقه سیاسی او حساب می‌کردیم).

زمانی که زلنسکی رئیس جمهور اوکراین شد، هیچ کس باور نمی‌کرد. تحلیلگران می‌گفتند پیشینه او به عنوان یک کمدین، سرمایه او بود نه مانع. در دوران تبلیغات ریاست جمهوری، سریال کمدی «خدمتگزار مردم» با بازی زلنسکی در حال پخش در آنتن ملی اوکراین بود و در نتیحه او نیازی به تبلیغات سنتی پرهزینه انتخاباتی نداشت. رای دهندگان خسته از فساد در اوکراین، تصویر او به عنوان یک معلم تاریخ قبل از رسیدن او به ریاست جمهوری در سریال را به خاطر شعار‌های ضد فسادش، واقعی قلمداد کردند و به او رای دادند.

گواتمالا: جیمی مورالس

جیمی مورالس ژانویه ۲۰۱۶ رئیس جمهور گواتمالا شد. اما کمی قبل از آن، او بیشتر به عنوان یک بازیگر کمدی شناخته می‌شد. او به همراه برادرش سامی در یک برنامه کمدی معروف به نام «مورالخاس» یا «اخلاق» و همچنین در چندین فیلم دیگر بازی کرده بود.

مورالس ۱۶ سال در نقش کمدین، شخصیت‌های مختلفی را بازی کرد، از جمله، نقش یک گاوچران که به طور تصادفی رئیس جمهور شد.

مورالس در سال ۲۰۱۱ برای شهرداری شهری در نزدیکی شهر گواتمالا نامزد شد، اما پیروز نشد. شعار مورالس ساده بود: «نه فاسد، نه دزد». این پیام مخاطب‌های زیادی پیدا کرد و او به راحتی در دور دوم پیروز انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۵ شد، اگرچه منتقدان می‌گویند که او نتوانسته است به پیام خود عمل کند.

---

ایسلند: یان گنار

یان گنار کمدین مشهور ایسلندی است. قبل از انتخاب او به عنوان شهردار ریکیاویک، پایتخت ایسلند در سال ۲۰۱۰، او با هنرمندان دیگر، بشوخی، حزبی به نام بهترین حزب را تشکیل دادند و خود را هرج و مرج گرایان فرا واقع گرا و صلح طلب نامیدند و به امید مدیریت شهر با خلاقیت و رویا در انتخابات شرکت کردند. از جمله پیشنهادات این گروه: آوردن یک خرس قطبی در باغ وحش شهر، تاسیس یک دیزنی لند در فرودگاه و یک مجلس عاری از مواد مخدر تا سال ۲۰۲۰ بود

سپس خنده دارترین اتفاق افتاد: او برنده شد.

گنار در نهایت از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ شهردار ریکیاویک، محل زندگی یک سوم جمعیت ایسلند بود. او قبل از اینکه تصمیم به کناره گیری بگیرد برخی از پیشنهادات خود از جمله حوله رایگان در استخر‌ها را اجرا کرد و ساخت اولین مسجد ایسلند را تصویب کرد.

انتظار می‌رفت این کمدین سیاستمدار، برای ریاست جمهوری ایسلند در سال ۲۰۱۶ شرکت کند، اما او به خبرنگاران گفت که این جایگاه هنوز برای او مناسب نیست.

ایتالیا: بپه گریلو

بپه گریلو در دهه ۱۹۷۰ کمدین شد و در تلویزیون ملی ایتالیا در برنامه‌های متعدد کمدی اجرا می‌گرد. زمانی که حرفه کمدی او به بن بست رسید (تا حدی به دلیل شوخی هایش با سیاستمداران جریان اصلی ایتالیا) او به وبلاگ نویسی روی آورد.

اوایل دهه ۲۰۰۰، او یک فعال تمام عیار شد. او اغلب فساد ایتالیا را هدف قرار می‌داد و با مستندساز آمریکایی، مایکل مور مقایسه می‌شد، اما دیگران می‌گفتند که گروه او به نام «جنبش پنج ستاره»، بیشتر مدیون احیای راست افراطی در اروپاست.

خود گریلو هرگز منصب سیاسی به دست نیاورد، اما حزبی که او راه اندازی کرد، موفقیت‌های سیاسی قابل توجهی پیدا کرد و در سال ۲۰۱۸ به بزرگترین حزب پارلمان ایتالیا تبدیل شد. رهبر این حزب، لوئیجی دی مایو، معاون نخست وزیر و شریک دولت پوپولیست ایتالیا شد.

ایالات متحده: ال فرانکن

ایالات متحده شاهد سیاستمدار شدن بازیگران زیادی بوده است؛ رونالد ریگان، مشهورترین آنها، قبل از اینکه فرماندار کالیفرنیا شود و بعداً دو دوره رئیس جمهور آمریکا شود، یک هنرپیشه محبوب سینما بود.

با این حال، معروف‌ترین کمدین هالیوودی که به واشنگتن راه پیدا کرد، آل فرانکن، سناتور سابق دموکرات مینه سوتا است.

فرانکن برای اولین بار در دهه ۱۹۷۰ به عنوان نویسنده و مجری برای “Saturday Night Live” شناخته شد. او در سال ۱۹۹۹ یک طنز سیاسی تخیلی با عنوان «چرا من نه؟» منتشر کرد. در این کمدی تخیلی او نشان می‌داد اگر برای ریاست جمهوری نامزد شود، چه وضعیتی ایجاد خواهد شد.

سال ۲۰۰۸، فرانکن برای مجلس سنا نامزد شد و پس از بازشماری آرا برنده شد. او متعاقباً در سال ۲۰۱۴ در انتخابات مجدد پیروز شد. شایعاتی مبنی بر احتمال نامزدی او برای ریاست جمهوری در سال ۲۰۲۰ وجود داشت. او در سال ۲۰۱۷ به آزار جنسی چندین زن متهم شد و به دنبال انتقادات عمومی، استعفا داد.

آیا با ورود کمدین‌ها فاتحه سیاست خوانده شده است؟

سیاست مداران همواره در طول تاریخ برای قوام سخنرانی‌های خود از طنزنویسان استفاده می‌کردند، اما همزمان، مرز بین سیاست و کمدی همیشه روشن بود. نسل اول «سیاست مدار-کمدین» ها، به طور اتفاقی پایشان به سیاست باز شد، اما به نظر می‌رسد نسل جدید، از کمدی به عنوان سکوی پرشی برای رسیدن به مناصب سیاسی استفاده می‌کنند. شور‌هایی مانند بریتانیا، آمریکا، فرانسه و ایتالیا سنت‌های کمدی غنی داشتند که اغلب با به چالش کشیدن جامعه بورژوازی و هنجار‌های محافظه‌کار شناخته می‌شدند. این جنس طنز، که بیشتر جنبه لفاظی‌های پیچیده داشت، برای مخاطبان تحصیل کرده دانشگاهی جذاب بود. از دل این کمدی‌ها، در کشور‌هایی با سابقه دموکراسی غنی، کمدین‌-سیاست‌مدارهایی بیرون آمدند که در کار سیاسی هم موفق شدند.

کمدین‌های امروزی از سنت‌های کمیکی استفاده می‌کنند که نخبگان از آن بیزارند. کمدی آن‌ها  بیشتر جنبه پوپولیستی دارد تا نقد وضع موجود. در کشور‌هایی که جایگاه دموکراسی هنوز در آنها تثبیت نشده، کنار گذاشتن سیاست‌مداران و روی کار آمدن کمدین‌ها، خبر ناگواری است. اما همانطور که یان گنار با کنایه می‌گوید “وقتی اتفاقات، خنده دار می‌شود، چرا همه چیز خنده دار پیش نرود. “

About Author