بایاتی لار

بایاتی لار خالقیمیزین کؤکسونده تاریخ بویو یوردلانان و ساخلانیلان ادبی وارلیغیمیزین ان گوزه ل حیسسه لریندن بیری دیر. و اؤلکه میزین هر بیر یئرینده چوخ شیرین و دویغوسال شرایطده ایستیفاده اولونور.
قوجالار جاوانلار و آتاآنالار اؤز اؤیودلرینه منبع قویاراق بایاتی لاردان یارارلانیرلار.
بایاتی لار بیزیم ادبیاتیمیزین خالق طرفیندن سئویلمیش اَن گؤزه ل حیسسه سی ساییلیر. بو گؤزه ل و اورک اوخشایان نغمه لر خالقیمیزین حیات طرزیندن، عاطفه لریندن، فیکیرلریندن و وارلیغیندان قایناقلاناراق چوخ ساده و صمیمی فورمادا دئییلیر. آمما اؤزلری ایله همیشه چوخ ده رین معنا داشییرلار.
بایاتیلار او قدر ده رین و معنالی اولورلارکی اؤزلرینه مخصوص اولان موسیقی و آهنگ له اگر دئییلسه لر ائشیدنلرده چوخ تاثیر بوراخیب و اونلاری جانلاندیریر. اینسانلاردا هر کسین اولدوغونا آنلامینا و دوشونجه سینه قدر ائله بیر دئییشیکلیک یارادیرلارکی هئچ دئمه یه گلمز.
بایاتی لارا نیسبت او قده ر اینام و احترام وار میلتیمیز آراسینداکی حتی اینسانلار اؤز کندی طالع لرینی ده بیر بایاتی یا بنزه ده ره ک اونونلا یاشاما داواملاییرلار و گاهدان اولورکی هر بیر شیرین یا آجی شرایطده اولدوقلارینی یالنیز بیر بایاتی لا قوشالاشدیریب لذت لرینی چوخالدیب یا تسکینلرینی آرتیریرلار.
بایاتی لار چوخ ساده فورما و اسلوبلا یازیلیرلار.
آمما سؤز بوردادیرکی بایاتی لار هر نه قده ر ساده یازیلسالاردا او قده ر ده ده رین معنا داشیمالی دیرلار. یعنی بایاتی یازان و دییه ن اینسانلار چوخ ده رین بیلگی یه و اینسانی خصوصیتلره مالیک اولمالی دیرلار. بایاتی لار ظاهیرده گؤروندویو کیمی ساده، معنادان دولغون، حیس دن و موسیقی دن آشقین و بیزیم فولکولوروموزون اَن شورلو و چه کیجی حیصه سی ساییلیر. چوخ زامانلار اینسانلارین کؤنلونه تسکین و فیکیرلرینه قدرت وئریر. اینسانلار بو ساده بایاتی لاردان چوخ بؤیوک اؤیودلر آلاراق ایره لی له ییرلر.
بایاتی لار همیشه دولو موسیقی و توپلومسال (ایجتیماعی) آنلام داشییرلار و اونا گؤره ده خالقین اوره یینده آغیر تاثیر بوراخاراق اوزلرینه اوزه ل یئر توتموشدورلار.
۱۰ نجی عصیردن ۱۳ نجی عصیره جان موخته لیف شاعیرلر و یازارلار اولوب کی اونلارین بایاتی لاری ایلدن ایله دولانیب و خالق آراسیندا یاشاییب، اونلاردان: عزیزی، ساری آشیق، امانی، صالح، واقف، ذاکر، مجروح، بیکس، و باشقالارینی دا آد آپارماق اولار.
آدلارینی چکدیغیمیز شاعیرلر سازلا نغمه لر اوخویا اوخویا بایاتی دئمه یی ده اونوتمامیش لار. اوزه ل لیکله ساری آشیق و عزیزی بایاتی لاری خالق آراسیندا آغیزدان آغیزا و دیلدن دیله دولانیب و یئره دوشمور.
بیلینمه لی دیرکی بایاتی لار او قدر خالق آراسیندا اؤزونه یئر آچیبلارکی داها اونلارین شاعیری و یازاری اولابیلرکی یاددان چیخمیش اولسون. چونکی بایاتی لار او قدر خالقیلا بیرله شیب و خالقین اوره یینده او قدر یئر آچیب کی سونوندا خالقین اولوبلار.
بوگون بو آن جسارتله دئمک اولارکی بایاتی لار خالقیمیزین فولکلور خزینه سی ساییلیر.
بایاتی لار هجا اسلوبوندا و یئددی هیجادا دئییلیر و دؤرد بندیدن عیبارت دیر.
بیرینجی، ایکینجی و دؤردونجو بندلر بیر قافیه لی اولمالی دیرلار آمما اوچونجو بند سربست دیر.
معنا داشیمادا ایسه بیرینجی و ایکینجی بندلر سؤز دئمه یه یول و آچیقلیق آچیر آمما یازارین اصیل سؤزو و دئییمی اوچونجو و دؤردونجو بندده دئییلیر.
دئمک سؤزون جانی اوچونجو و دؤردونجو بندده اولور.
بایاتی لار بیر طرفدن اینسانلارین امید، آرزی، سئوگی، عشق، درد، کدر، غصه، شادلیق و … حیس لری نین قایناقی اولاراق باشقا طرفدن دن ده عادت عنعنه لرین، فیکیرلرین و ایناملارین دایاق یئری و گوجلو دیلی اولموشدور.
تورک خالق لاری نین توپلومسال یاشامی نین تمل داشی، معنادان و سوزدن دولغون اولان بایاتی لار دئمک اولارکی هر شئی ده ن قاباق خالقین آلچاق اوجا یاشام طرزیندن بؤیوک تاثیر آلمیش دیر.
و اونا گؤره ده اونلاردا اولان دولغون لوق همیشه خالقین سئوگیسینه و موراجیعتینه سبب اولموشدور.
آمما عین حالدا بونلاردا اولان موسیقی نین یاخیدیجی لیقی او آز میصراعلارین آراسیراسیندا گؤزه چالیر و اینسانلارین طالعی و یاشامی ایله باغلی مؤحنت و کدرلری اوزون ایللر بویو داشیییر.
بو سؤزلرله باغلی آذربایجان خالقی اؤز توپلومسال یاشامیندا بایاتی لاری مجلیس، فیکیر و یاشام فلسفه سی نین به زه یی قرار وئریب و اونلاردان چوخ فایدالانمیشدیر.
عزیزیم وطن یاخشی
گئیمه یه کتن یاخشی
گزمه یه قریب اولکه
اؤلمه یه وطن یاخشی
*
عزیزیم کومه قوردو
ک‍‍ؤچن لر کومه قوردو
اوج بوجاقسیز دونیانی
قوران، بس کیمه قوردو
بایاتی لار یازارین یا شاعیرین ذووقونه و حیسسینه باغلی نئچه نووع باشلانقیجلا باشلاییر اونلاردان عیبارت: عزیزیم، من عاشیق، عزیزینم، ننه م قوربان، من عاشیقم و …
بیر سؤزده دئسه ک بایاتی لار آذربایجان خالقی نین ان چوخ تانینمیش و سئویلمیش شعیر فورماسی اولموش و بیر مثل وار دییه رلر: (خالقی سئون اؤزوده خالق اولار)، بونا دایاناراق قبول ائتمه لی ییک کی بایاتی لار خالقا سئویندیگیندن خالقین اولموش و خالقا چئوریلمیشدیر.
بیز بایاتی لاردا چوخ ده رین و دولغون تاریخی، ایجتیماعی، عشقی، فلسفی، اخلاقی و لیریک موضوعلارا راستلاشیریق و همیشه بایاتی لاردا ظولمه و حاقسیزلیغا قارشی سونسوز مبارزه دویوروق و بوراسی جالیب دیرکی بایاتی لار هر یئرده و هر حالدا اینسانلارین یولداشی اولوب و اونلاری دینله ییب کؤنول لرینی اوخشامیش دیر.
یاغی دن یولداش اولماز
یاددان دا قارداش اولماز
سؤز گزدیرن آدامدان
کیمسه یه سیرداش اولماز
*
عزیزینم گلن یوخ
بو یول لاردان گلن یوخ
او دونیانین یو ل لارین
گئده ن چوخدور گلن یوخ
بؤیوک بایاتی یازارلاردان بیری شاه ایسماییل ختایی اولموشدورکی ایندی ده اونون بایاتی لاری خالق ایچینده دیلدن دوشمور.
آذربایجان خالقی اوزون ایللر یاشادیغی حیس لرله باغلی شاعیر پرور خالق اولاراق تانینمیش دیر و هر بیر کندده، اوبادا اوقده ر شاعیر اینسانلار وارکی سایا گه لمزدیرلر، بو آنلاملا باغلی بو خالق هر حال و شرایطده کی اولوب او حال لا باغلی اؤز دویغوسونو شعیر و خصوصیله بایاتی فورماسیندا اوزه چیخارتماغا چالیشمیش دیر.

About Author

saghi

See author's posts