تا یک ماه آینده وضعیت نان به شرایط عادی بر می گردد

ساقی آذربایجان/ گفتگو: وحید خدادادی

مقدمه:
صف های طولانی نان و چالش های بوجود آمده در این حوزه چند ماهی است که موجی از انتقادات را در افکار عمومی به همراه داشته و در کنار این موضوع مسائلی نظیر نوسان قیمت گوشت سفید و قرمز ، تخم مرغ و افزایش قیمت آن، تامین نهاده های دامی و میزان تحقق مصوبات سفر آقای رئیس جمهور و نتیجه طرح مولد سازی در مجموعه جهادکشاورزی استان دست به دست هم داد تا در گفتگویی اختصاصی با دکتر فتحی مدیر کل این سازمان نظرات وی در این رابطه را جویا شویم. قسمت دوم و پایانی این گفتگو در ادامه از نظرتان می گذرد:

ساقی آذربایجان: از چالش های مهم این روزهای کشور و به تبع آن استان بحث داغ بحران آب است. سازمان جهاد کشاورزی در رابطه با وظایف محوله در بحث احیای دریاچه ارومیه و تغییر الگوی کشت برای صرفه جویی در مصرف آب چه اقداماتی صورت داده است؟

فتحی: اجازه دهید بعنوان یک کارشناس این مسئله را عرض کنم که متاسفانه این تلقی غلط در جامعه ما باب شده که امنیت غذایی را همواره در تقابل با امنیت آبی قرار داده اند. همیشه گفته اند که آب در خطر است اما هیچ وقت نمی گویند که ممکن است غذا هم در خطر باشد! کشاورزی که این همه تهدیدش می کنیم که از آب مصرف بهینه ای ندارد، چطور باید بدون آب مواد غذایی تولید کند؟ و کشاورزان هم این دو مسئله را در تقابل هم نمی بینند و چون تا آب نباشد، تولید محصول کشاورزی معنا ندارد لذا بهتر از همه به ارزش و اهمیت آن آگاه هستند، آنها ارزش آب را بهتر از ما می دانند چون معیشت و گذران زندگی شان به آن وابسته است. از این رو هیچ گاه این مسئله خوب جا نیفتاده که ۴۰ درصد آب مصرفی کشاورزان را با مصوبه همین ستاد احیای دریاچه ارومیه کم کرده ایم و علی رغم این اتفاق کاهش تولید در این حوزه نداشته ایم. در گذشته برای آبیاری تحت فشار تقاضایی وجود نداشت اما امروز کشاورز با درک شرایط خاص آبی برای این امر پیشقدم است. در سفر آقای رئیس جمهور هم از جمله پروژه هایی که محور مصوبات بود و بودجه به آن تخصیص یافت همین بحث آبیاری تحت فشار بود. ما امروز با کشاورزان به یک فهم مشترک در این رابطه رسیده ایم که اگر آب نباشد، غذا هم نیست و از این رو خود کشاورز داوطلب می شود. یا مگر توسعه گلخانه ها به این راحتی بود که شب بخوابید و صبح که بیدار شدید همه متقاضی احداث گلخانه شوند؟! گلخانه ای که متری ۴ میلیون تومان برای کشاورز آب می خورد. با توجه به اینکه دریاچه در استان ما هم واقع شده ، قبلا اقداماتی در رابطه با تغییر الگوی کشت صورت گرفته و برخی از محصولات آب بر نظیر پیاز، گوجه فرنگی و هندوانه به صورت محسوس کاهش یافته است و محصولاتی نظیر کلزا، پسته و زعفران جایگزین آن شده اند. در شهرستان هایی نظیر ملکان و بناب کشت نشایی پیاز انجام می گیرد که سه مرحله از مصرف آب جلوگیری می کند.

ساقی آذربایجان: دولت مستقر در سال اول روی کار آمدن خود طرح هدفمندی یارانه ها را به زعم خود اصلاح و ارز ۴۲۰۰ تومانی ۶ قلم کالا حذف شد. در جلسه هماهنگی بین نهادهای دخیل و اصحاب رسانه درآن برهه که در محل سالن جلسات اداره کل ارشاد استان برگزار شد اشاره داشتیم که این حذف بار تورمی وحشتناکی خواهد داشت از آن رو که صرفا ۶ قلم کالا نیست و با احتساب کالاهای حاشیه ای بیش از ۱۰۰ قلم کالا را شامل می شود. امروز بعد از گذشت بیش از یک سال هنوز بلبشوی بازار نهاده های دامی و قیمت گوشت قرمز و سفید فروکش نکرده است. اختصاصا به ما بفرمائید در پشت پرده نهاده های دامی و کنترل بازار گوشت چه می گذرد و چرا این قدر تورم و نوسان قیمت وجود دارد؟

فتحی: بنده در آن جلسه به جهت جایگاه مدیریتی خود ازآن طرح دفاع نکردم! هم درآن برهه و هم اکنون که با شما صحبت می کنم باز به این طرح باور دارم. واقع امر این است که ارز ۴۲۰۰ محل فساد و وسوسه انگیز برای واردکننده و تولید کننده است و در موارد متعددی باعث شده تا بدون آن که وارداتی انجام شود و یا تولیدی در کار باشد، سودجویی های کلان صورت گرفته است. درآمدهایی که نامشروع است ولی بستر فساد خیز وقتی وجود دارد طبیعتا کسانی بی میل به استفاده از این بسترها نیستند. باور دارم که حذف ارز ۴۲۰۰ می تواند جلوی فساد را بگیرد اما لازم بود تا بخشی از درآمد حاصل از اجرای این طرح نه در قالب یارانه که تسهیلات کم بهره باید به این بخش بازگردد تا موجب روانی فعالیت بخش کشاورزی خصوصا دام و طیور شود. اگر این کار اتفاق بیافتد نوساناتی که اشاره کردید به حداقل می رسد. آنچه در این بازار رخ داد ربطی به حذف ارز ترجیحی نداشت و انجمن جوجه یک روزه ۱۵ روز از تولید دست کشید و این را هم بگویم که هیچ طرحی در آغاز کار نمی تواند بدون تبعات باشد و ما هم این تبعات را پیش بینی کرده بودیم به دلیل قهر مصرف کننده تلمبار و مازاد تولید اتفاق افتاد و مرغی که حدود ۶۰ هزار تومان قیمت مصوبش بود به ۳۷ هزار تومان هم رسید و اینها همه پیش بینی شده بود و به شرکت پشتیبانی دام وطیور تکلیف شده بود که چنین اتفاقی خواهد افتاد و شما خودتان را برای خرید مرغ مازاد و ذخیره آن آماده کنید. بازار که کشش خود را از دست داد انجمن جوجه ریزی برای تلافی این مسئله و برای جبران ضرر و زیان خود و بدون اطلاع ما دست از تولید کشید. از همین رو یک نابسامانی در تولید رخ داد که از عید نوروز تا اوایل اردیبهشت با شدت تمام ادامه داشت تا بتوانیم بازار را به شرایط عادی برگردانیم و امروز شاهد افزایش ۴۰ درصدی جوجه ریزی در کشور هستیم و در استان خودمان این رقم ۲۵ درصد است. اما به مورد گرانی که اشاره می کنید از شما می پرسم چه کالایی در این مدت کاهش یا ایست قیمت داشته که گوشت هم داشته باشد؟ مرغدار هم تولید کننده است و زندگی اش از همین راه تامین می شود! لذا موافق نیستم افزایش قیمت را به اصلاح هدفمندی یارانه ها ربط بدهیم. نمیشود که قیمت مرغ وقتی نهاده دامی کیلویی ۷ هزار تومان است با زمانی که کیلوئی ۲۸ هزار تومان است، یکسان باشد. در بازار گوشت قرمز هم اگر دقت کرده باشید مدتها قیمت ثابت بود و اتفاق خاصی نیافتاده بود و دیگر با قیمت قبلی برای تولید کننده صرفه اقتصادی نداشت. همین اصلاح قیمت ها باعث افزایش میزان سرمایه گذاری در حوزه دام و طیور گردید. تعادل قیمت هم به معنای خیلی ارزان شدن یک کالا نیست، باید جوری باشد که نه سیخ بسوزد و نه کباب.

ساقی آذربایجان: خب این افزایش قیمت یا به زعم شما تعادل قیمت برای افزایش تولید تا کی ادامه خواهد داشت؟ افزایش قیمت هم باید منطقی باشد یک افزایش قیمت داریم که مثلا ده هزار تومان ۱۵ هزار تومان بشود، یک افزایش قیمت هم داریم که همان ده هزار تومان صد هزار تومان بشود!

فتحی: افزایش قیمت تابعی از عرضه و تقاضاست. اما با حرف شما مخالفم چون ده هزار تومان در این حوزه صد هزار تومان نشده است!

ساقی آذربایجان: قیمت گوشت قرمز قبل از اجرای این طرح زیر ۲۰۰ هزار تومان بود و الان به نزدیک نیم میلیون تومان رسیده است، یعنی حدود دو و نیم برابر!

فتحی: نه این مدل قیمت گذاری را قبول ندارم، قیمت گوشت حدود ۲۵۰ هزار تومان بود و الان هم شده کیلوئی ۳۸۰ هزار تومان! البته میانگین انواع گوشت، حالا یکی دوست دارد حین خرید قسمت های خاص گوشت را تهیه کند، طبیعی است که باید بهای بیشتری پرداخت نمایم.

ساقی آذربایجان: به بحث داغ صف های طولانی خرید نان و توزیع آرد سهمیه ای برسیم، اگر بخواهم صریح و از زبان مردم با شما سخن بگویم پرسش این است که چرا در رابطه با تهیه نان مردم را اذیت می کنید؟

فتحی: نمی دانم این را از زبان من خواهید نوشت و احتمالا مورد لعن و نفرین هم واقع خواهم شد اما اشکالی ندارد بگذارید واقعیت ها را بگوییم. فکر می کنید وضعیتی که می گویید امسال فقط این مدلی بوده است؟ سابقه صف های طولانی و ساعت ها در صف نان ایستادن سابقه ای چندین و چند ساله دارد و ربطی به یکی دو سال اخیر و تصمیمات آن ندارد. در این شهر تا بوده، صف نان هم بوده است! به دلیل تفاوت قیمت ها هیچ گاه نان به ثبات نرسیده و نمی تواند هم برسد! باور دولت این است که نان قوت غالب مردم است و قیمت آن نباید افزایش پیدا کند. دولت گندم را از کشاورز کیلوئی ۱۵ هزار تومان می خرد و آرد را به نانوایی کیلوئی ۶۶۰ تومان می دهد، که تازه اخیرا ۹۰۰ تومان شده است. این موضوع را دقیق خدمتتان عرض کنم تا همدیگر را مورد تهمت قرار ندهیم که چرا مردم را اذیت میکنید. این فاصله قیمت بین ۹۰۰ تومان تا ۱۵ هزار تومان خیلی زیاد است و از طرفی باز دولت آرد را به کارخانه های تولید ماکارونی و کیک و … به کیلوئی ۱۲ هزار تومان می دهد، در این بین طبیعی است که این فاصله قیمت صنعتگر را وسوسه کند که نیم نگاهی هم به خرید آرد از نانوایی داشته باشد. تا زمانی که این فاصله قیمت از بین نرفته است و قیمت ها واقعی نشده است، بستر برای ایجاد وسوسه فراهم است. در این استان ۶۵۰۰ نانوایی وجود دارد که ۲۵۰۰ تای آن در تبریز است، حال ممکن است به ازای هر نانوایی یک بازرس هم مشخص کنیم؟ عملا غیر ممکن است. از این رو دولت موظف بود تا روزنه ها را شناسایی و پوشش دهد، از گذشته هم همین بوده و ربطی به یکسال اخیر ندارد و در این یک سال اتفاقی که افتاده این است که آرد را قبلا کیلوئی ۲۴۰۰ تومان به صنعتگر می دادند و الان ۱۲ هزار تومان و همین فاصله قیمت واقعا وسوسه برانگیز است. من معتقدم که یارانه نان را به کل باید حذف کرد اما از این سمت باید قدرت خرید مردم را هم افزایش داد. چون یارانه بخودی خود فساد آور است و خودتان قضاوت کنید که چقدر در این حوزه فساد رخ داده است.
برای حل این مشکل دولت نانوایان را مکلف به تعبیه کارتخوان های خاصی کرد تا بر اساس فروش نان، میزان پخت هر نانوایی مشخص شود و ما بر اساس تراکنش ها بدانیم که هر نانوایی با یک گونی آرد چه تعداد نان پخت می کند؟ مثلا هر بربری دانه ای ۲ هزار تومان است و در حالت استاندارد هر گونی آرد حدود ۱۰۰ عدد بربری پخت می کند، و با این روش می توانیم متوجه شویم که از هر گونی چه تعداد نان استحصال می شود. این روش به نظرم روش بسیار خوبی بود که به جای اینکه دولت در هر نانوایی یک بازرس بگذارد، با یک کارتخوان می شود به این خواسته دست یافت. متخلفی که در شرایط قبلی درزی آرد داشت و به میزان سهمیه اش پخت نمی کرد امروز دیگر قادر به این کار نیست چون سهمیه بر اساس میزان پخت است. البته باید بگویم که هر کاری در ابتدا مشکلاتی دارد و یک سری کارهای تکمیلی هم لازم است که مقداری صبوری می خواهد. این نکته را هم نباید فراموش کرد که استان ما استانی مهاجر فرست است و با توجه به اینکه در فصل برداشت قرار داریم و بخشی از مهاجرین به دیار خود باز می گردند، میزان تقاضا افزایش می یابد و همه ساله در این بازه زمانی چنین مشکلاتی را داریم. با اقداماتی که در جهت تکمیل کارتخوان ها انجام داده ایم پیش بینی خودم این است که تا یک ماه آینده در شرایط عادی قرار خواهیم گرفت ولی این را هم بگویم که در بحث نان بربری و نان سنگک امکان اینکه صفی وجود نداشته باشد، وجود ندارد چون تا نان در تنور پخت شود یک زمانی را باید منتظر ماند و در این حالت است که ناچارا شاهد تشکیل صف هم خواهیم بود.

ساقی آذربایجان: در رابطه با کیفیت آرد نسبت به گذشته تغییراتی رخ داده است؟ چون این گلایه هم در نانوایان و هم در شهروندان بسیار است.

فتحی: این مطلب عامیانه ای است و من ادعا می کنم کیفیت آرد نه تنها کاهش نداشته بلکه افزایش هم داشته است. گندم تولیدی هر استان با استان دیگر متفاوت است و میزان گلوتن است که کیفیت آرد را مشخص می کند. در استان های سردسیر میزان گلوتن کم است، چون میزان جذب اذت خاک پایین است. از این رو شما حساب کنید که اگر نیاز استان ما ۶۰۰ هزار تن باشد و همه این مقدار در داخل استان تولید شود ما مقداری از آن را با استان های گرمسیر معاوضه می کنیم تا این اختلاف کیفیت جبران شود. اما با توجه به اتفاقات و تصمیماتی که در چندین سال گذشته در بحث تغذیه مناسب رخ داده، کیفیت تولید نسبت به گذشته بهبود یافته است. این نکته فنی را هم به خاطر داشته باشید که سبوس آرد هر قدر بیشتر باشد، کیفیت پخت پایین می آید. یعنی با آردی که در روستاها وجود دارد فقط زنان روستایی می توانند پخت کنند و اگر همان آرد را به نانوایی های شهری بدهیم عملا نمی توانند پخت کنند.

ساقی آذربایجان: خسته تان نکنیم، به عنوان سوال پایانی نظرتان راجع به روزنامه ساقی آذربایجان چیست؟

فتحی: ما از این رسانه بابت شفاف سازی و اطلاع رسانی دقیق ممنونیم و انصافا ورود مناسبی هم به مسائل و مشکلات استانی دارد و جامعه مخاطبینش هم روز به روز افزایش می یابد. مطالبه گری کار رسانه است و قطعا خیلی ها دوست ندارند که کسی کاری به کارشان داشته باشد.

About Author

وحید خدادادی

See author's posts