مجموعه تاریخی شهرک دانشگاهی ربع رشیدی از جمله یادگارهای ۷۵۰ ساله دوران شکوه و عظمت جهان اسلام در تبریز است که به رغم عزم استانی برای احیای آن، هنوز اقدامات عملی قابل توجهی در سطح ملی برای این منظور انجام نگرفته است.
به گزارش ایرنا، در قلب تاریخ کهن ایران، آوازهای از عظمت علمی و فرهنگی به نام «ربع رشیدی» در تبریز میتپد؛ مجموعهای جهانی که روزگاری بزرگترین دانشگاه جهان به شمار میرفت و امروز نیازمند جانی دوباره است؛ احیای این گنجینه بیهمتا که میراثی فراتر از مرزهای جغرافیایی ایران اسلامی و متعلق به تمامی بشریت محسوب میشود، به عزمی ملی، هماهنگی بیندستگاهی و تأمین اعتباراتی ویژه نیاز دارد.
نخستین گام در مسیر هماهنگی برای این مهم، با تشکیل «شورای راهبردی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی» برداشته شد؛ این شورا که با حضور مقامهای ملی و استانی تشکیل شد، می تواند فضایی برای گفتوگو و مشورتدهی در بالاترین سطح فراهم کند.
اگرچه ارادهای جدی برای نجات این اثر جهانی در سطح استانی وجود دارد، اما تاکنون اقدامات عملی مورد انتظار در سطح ملی برای این منظور محقق نشده و تأمین منابع مالی کافی، به ویژه برای تملک اراضی اطراف مجموعه، به عنوان چالشی اساسی پیش روی این پروژه ملی قرار دارد.
این امر، لزوم همراهی و مساعدت بیشازپیش نهادهای ذیربط در سطح ملی را برای حرکتی سریعتر و کارآمدتر در مسیر احیای ربع رشیدی، به عنوان نمادی درخشان از تمدن اسلامی-ایرانی، پررنگ میسازد.
ضرورت مساعدت وزارت میراث فرهنگی برای تامین اعتبار احیای ربع رشیدی
استاندار آذربایجان شرقی در نخستین جلسه شورای راهبردی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان شرقی بر ضرورت مساعدت وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای تامین اعتبار احیای مجموعه تاریخی شهرک دانشگاهی ربع رشیدی تبریز تاکید کرد.
بهرام سرمست در این جلسه با اشاره به اهمیت تشکیل شورای راهبردی میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، گفت: وجود ظرفیتهای کمنظیر تاریخی و گردشگری در استان، به خوبی گویای اهمیت این مسأله است و ما وظیفه داریم فراتر از وظایف رسمی و سازمانی، نهایت مسئولیتپذیری را برای صیانت از این ظرفیتها به کار بگیریم.
وی با اشاره به حضور نخبگان و فعالان حوزههای میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در ترکیب این شورا، گفت: اطمینان میدهم که به دغدغهمندی شما و استفاده از ذخیره دانایی استان در زمینههای مختلف باور دارم و معتقدم که برای دست یافتن به هر توفیقی در هر حوزهای، باید از پیشکسوتان و صاحبنظران آن حوزه استفاده کنیم.
استاندار آذربایجان شرقی در خصوص احیای مجتمع تاریخی و فرهنگی ربع رشیدی، گفت: اهمیت ربع رشیدی نیازی به توضیح و تبیین ندارد؛ این مجموعه به لحاظ اصالت و اهمیت، اثری فراتر از استان و ایران و متعلق به جهان اسلام و جامعه بشری است.
سرمست افزود: هیأت امنای مجتمع ربع رشیدی در سطح ریاست جمهوری تشکیل شده و وزیر میراث فرهنگی هم یکی از اعضای آن است و مصوبات این هیأت نیز در سطح ملی دنبال میشود.
وی ادامه داد: همه اعضای این هیأت باید رسالت خود را نسبت به احیای این اثر تاریخی ادا کنند و بنده به عنوان استاندار و عضو هیأت امنا، وظیفه دارم که سهم دستگاههای مسئول را مطالبهگری کنم.
سرمست با تاکید بر مساعدت وزارت میراث فرهنگی در تامین اعتبار احیای ربع رشیدی، گفت: ما علاوه بر اعتبارات میراث فرهنگی، از اعتبارات شهرداری، درآمدهای حاصل از مولدسازی و سایر منابع هم استفاده خواهیم کرد.
در این جلسه که با دستور کار بررسی پیشنهادات اعضای هیئت امنا در خصوص راهبردهای احیای ربع رشیدی برگزار شد، چند پیشنهاد، پس از بررسیهای کارشناسی و اعمال اصلاحات لازم، به تصویب اعضا رسید.
وزرای میراث فرهنگی، بهداشت و درمان و علوم، تحقیقات و فناوری، استاندار آذربایجان شرقی و جمعی از اعضای هیات امنای مجتمع ربع رشیدی در این جلسه حضور داشتند.
محوطه باستانی و کاوشگاه ربع رشیدی با شماره ۹۴۳ در سال ۱۳۵۴ شمسی در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است و آنچه که امروز از این اثر ملی مشاهده میشود، بخشی از بازماندههای مجموعه ابواب البرّ ایلخانی خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی مربوط به قرن هشتم و نیز بقایایی از یک قلعه متعلق به اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم هجری است که بنا به گفته کارشناسان، کاوشگاه ربع رشیدی بیشتر به لحاظ مجموعه ابوابالبرّ رشیدی روزگار خواجه رشیدالدین در عالم اسلام اشتهار دارد.
معاون سیاسی و اجتماعی استاندار: متاسفانه اقدامات مورد انتظار برای احیای ربع رشیدی انجام نشده است
معاون سیاسی و اجتماعی استاندار آذربایجان شرقی نیز با اشاره به عزم جدی مدیریت استان برای احیای مجتمع تاریخی و فرهنگی ربع رشیدی، گفت: متاسفانه تاکنون اقدامات مورد انتظار در این خصوص انجام نشده و ما برای چندمین بار عزم خود را برای برداشتن قدمهای بزرگتر در این زمینه جزم کردهایم.
مرتضی محمدزاده با بیان اینکه برای تحقق این مهم، منابع مالی لازم است، افزود: شهرداری در خط مقدم چنین طرحهای قرار دارد و از جهات مختلف مسئولیت دارد.
وی افزود: برای اینکه پرونده ربع رشیدی برای قرار گرفتن در آثار ثبت جهانی ارسال شود، نیاز به تملک ۵۷ قطعه پلاک در پیرامون این اثر تاریخی است که انتظار داریم شهرداری تبریز در بودجه سال آینده، اعتبار مناسبی برای این کار در نظر بگیرد.
محمدزاده گفت: سایر منابع مورد نیاز، از محل مولدسازی داراییها با همکاری اداره کل راه و شهرسازی و مسئولیت اجتماعی دستگاهها و شرکتها تامین میشود.
احیای نخستین دانشگاه بین المللی جهان مورد توجه دولت
احیای محوطه تاریخی ربع رشیدی که از آن به عنوان نخستین دانشگاه بین المللی جهان یاد می شود مورد توجه دولت چهاردهم است و رئیس جمهور در جلسه ای با هیات امنای این مجموعه بر این موضوع تاکید کرد.
این مجموعه دانشگاهی که قدیمی ترین موقوفه ایران هم محسوب می شود، در قرن هشتم هجری قمری به دستور خواجه رشیدالدیـن فضل الله همدانی ساخته شد و به همین علت این شهرک را رشیدیه یا ربع رشیدی نامیدند که در زمان حاضر به جز چند بنای فرو ریخته متعلق به دوره صفویه، چیز دیگری از آن همه عظمت و زیبایی باقی نمانده است.
هم اکنون تپه ای گردمانند در قسمت شمال شرقی تبریز و در دامنه کوه سرخ و سر به فلک کشیده عینـالی ( عون بن علی ) و در انتهای خیابان عباسی به چشم می خورد که حدود ۷۰۰ سال پیش شهرکـی زیبا و باشکوه، دارای ۳۵ هزار واحد مسکونی و یکهزار و ۵۰۰ مغازه و حمام بهداشتی و کارخانه های نساجی، رنگرزی، کاغذسازی و ضرب سکه بود و جمعیتی بالغ بر ۱۵۰ هزار نفر در آن سکونت داشتند.
این شهرک دانشگاهی در نوع خود بی نظیر و منحصر به فرد در سطح جهان و به عنوان یک مرکز علم، صنعت، پرورش طبیبان و دانشمندان زبانــزد تاریخ نویسان بود.
پزشکیان: احیای مجموعه ربع رشیدی گامی مهم در جهت بازآفرینی هویت علمی و فرهنگی کشور است
سوم اردیبهشت ماه امسال بود که رئیس جمهور در جلسه هیات امنای مجتمع علمی و تاریخی ربع رشیدی با تأکید بر جایگاه بیبدیل ربع رشیدی در تاریخ تمدن کشورمان، احیای مجدد این مجموعه را گامی مهم برای بازآفرینی هویت علمی و فرهنگی کشور دانست و اظهار کرد: مایه مباهات و افتخار ملت ایران است که قریب به ۷۵۰ سال پیش، در خطه آذربایجان، مجموعهای عظیم و پیشرو در عرصه علم و دانش، بنیان نهاده شده بود.
دکتر مسعود پزشکیان ، هدف کلی از احیای این مجموعه را بازسازی شکوه تاریخی – علمی و تبدیل آن به قطب منطقهای آموزش و تبادل علمی در سطح بینالمللی توصیف و بر ضرورت ترسیم تصویری دقیق و روشن از ابعاد این پروژه برای تسهیل مسیر اجرا تأکید کرد.
وی عنوان کرد: مجموعه ربع رشیدی نهتنها برخوردار از کتابخانه، دارالترجمه، مجتمع صنعتی و نظام مالی موقوفاتی مستقل از ساختار حکومتی بود، بلکه در گسترهای فراملی، آموزش و تولید علم را به هفت زبان زنده آن روزگار سامان میداد و این جامعیت و عمق علمی، ما را مصمم میکند تا این ساختار تمدنی را احیا کرده و زمینهساز اعتلای علمی کشور و بالندگی نسل دانشگاهی امروز باشیم.
دکتر پزشکیان با اشاره به ویژگیهای منحصر به فرد این مرکز افزود: ربع رشیدی، بهعنوان نمونهای درخشان از نظام داناییمحور، نهتنها در عرصه آموزش و مهارتافزایی، بلکه در تعالی اخلاق، تولید ثروت و حل مسائل مبتلابه جامعه، نقشی مؤثر و حیرتانگیز ایفا کرده است و این ویژگیها حکایت از عمق هویتی و مدنیت ریشهدار سرزمین ما دارد.
About Author
پست های مرتبط
هرس یا سلاخی؟
آزمون حاکمیت قانون در برابر ارک تبریز !
تاریکخانه های جدید در شهرداری تبریز !