مسئولین شفاف عمل نمی کنند/ ساختار مالی شهرداری تبریز شفاف نیست

ساقی آذربایجان/ وحید خدادادی

در ادامه گفتگو با مسئولین شهر ، امروز سراغ آقای احد صادقی عضو شورای شهر تبریز رفتیم تا از آخرین وضعیت شورا و شهرداری تبریز جویا شویم. ایشان اخیرا از بی اعتمادی عمومی مردم به شورای شهر تبریز سخن گفته بود که همین موضوع مهم آغاز گفتگوی مان با احد صادقی شد.

ساقی آذربایجان: از مصاحبه ای که اخیرا انجام دادید شروع کنیم. دلیل بی اعتمادی مردم به شورای شهر تبریزچیست؟
صادقی: عدم بی اعتمادیی ک مقوله جدا می باشد که می شود درموردش صحبت کرد. این اعتماد و بی اعتمادی را درصد مشارکت مردم درانتخابات شورا نشان می دهد که مردم تا چه حد به شورا اعتماد و از آن رضایت دارند و حتی مدل سنجش می تواند برای نهادهای دیگری مثل مجلس و ریاست جمهوری هم صادق باشد. به تعبیر ساده تر درصد اعتماد و رضایت مندی افکار عمومی با میزان مشارکت مردم در آن انتخابات رابطه علت و معلولی دارد. البته نمی توانیم بگوییم که این بی اعتمادی صد در صد است و اموراتی از این دست نسبی هستند و نمی توان به کل جامعه تعمیم داد. اما نکته اساسی آن است که محور عملکرد مسئولان باید میزان رضایتمندی مردم باشد و تحلیل مردم در این رابطه بسیار مهم است. اینکه در شرایط فعلی نخبگان جامعه نقش واسط بین مردم و مسئولان را دارند، بخاطر عدم ارتباطی است که بین مردم ومسئولان وجود دارد و مدیرانی که هر روز بیشتر از گذشته با مردم فاصله می گیرند. اقلا در نظام جمهوری اسلامی چنین رویکردی اشتباه است و شخص حضرت امام بارها دیده بودیم که مردم را در جریان ریزترین امور مملکت داری قرار می دادند. از این رو به میزان اندازه این گپ بین مردم و مسئولان، اعتماد عمومی هم خدشه دار می شود و به هر اندازه که مردم را نامحرم بدانیم، آن ها نیز از ما فاصله خواهند گرفت. در جایی هم که نمی توانیم یا اشتباهی داریم، باز باید با مردم صادق باشیم و همه داستان را برایشان بگوییم، در این صورت اشتباه مان قابل بخشش تر خواهد بود و اعتماد هم به همین تناسب بیشتر خواهد شد. در مقابل ما هرچقدر که در پستو باشیم و شفاف سازی نکنیم، مردم اعتماد خود را نسبت به شورا و مسئولین از دست خواهند داد. اما در نهایت باید عرض کنم که مسئولین ما شفاف عمل نمی کنند و دلیل دیگر بی اعتمادی هم می تواند عملکرد ضعیف شورا در دوره های مختلف باشد. اعتماد مردم به شورا به میزان کارآمدی آن است، وقتی مردم می بینند که در طی هشت سال گذشته مدیریت شهری و شورا در حوزه حمل و نقل شهری به گونه ای عمل کرده است که مردم مجبورند از اتوبوس های فرسوده استفاده کنند و توان جذب اتوبوس های نو را نداشته اند، دل چرکین می شوند و اعتمادشان هم لکه دار می شود. شما میزان جذب نیرو به مجموعه شهرداری را در دوره های مختلف اگر احصا کنید، خصوصا در دور چهارم شورا به یکی از عمده دلایل وضعیت فعلی پی خواهید برد. اگر بتوانید به این آمار دست بیابید، براحتی می توانید چرایی عقب ماندگی های فعلی و بی اعتمادی مردم را هم متوجه شوید. مجموعه شهرداری که بودجه دولتی ندارد و تمام درآمدش از جیب مردم است و بجای هزینه کرد این پول ها برای توسعه عمرانی شهر، صرف پرداخت حقوق کارمندان شده است. از همین رو ما در شورای ششم از اولین کارهایی که انجام دادیم این بود که قانون عدم جذب نیروی جدید را مصوب کردیم تا به جای آن که درآمدهای شهرداری صرف پرداخت حقوق ها شود، به سمت خدمات شهری و توسعه عمرانی شیف داده شوند. بعضا در دوره هایی از شورا بوده که شاهد جذب نیرو در اعدادی بالای هزار نفر بوده ایم و ما به جهت درک این ضرورت چنین قانونی را مصوب کردیم. جذب نیرو در این دوره عدد بسیار ناچیزی می باشد!

ساقی آذربایجان: شورای فعلی در عمل به این آرمان تا چه حد موفق بوده است؟
صادقی: به نظر من باید این مسئله را در دو بخش مورد بررسی قرار داد. یکی رویکرد شورا و دیگری میدان عمل و مسیری که برای نیل به آن طی شده است. رویکرد شورای ششم خدمت بیشتر و عادلانه تر است و به بیانی دقیق تر توسعه متوازن شهر ونه توسعه کاریکاتوری آن. در کف میدان عمل هم شورا ۳۴ وظیفه دارد و به همین نسبت ابزارهایی برای انجام این وظایف. قدم اول در این رابطه بودجه نویسی می باشد که میتواند منابع شهری را برنامه ریزی کند و رویکردی را که گفتید در داخل همین بودجه نشان دهد. شورای ششم که بنام شورای انقلابی سر کار آمده می بایست رویکرد توسعه متوازن و عدالت خواهانه اش را در بودجه ای که مینوشت، نشان می داد.

ساقی آذربایجان: آیا چنین اتفاقی افتاده است؟
صادقی: اولین تصمیم در این رابطه عدم ورود نیروی جدید به بدنه شهرداری و شورا بود. تمام تلاش خود را کرده ایم تا کمترین میزان جذب صورت بگیرد.

ساقی آذربایجان: می توانید میزان دقیق نیروهای جذب شده را اعلام کنید؟
صادقی: این عدد قطعا زیر ۵۰ نفر است! یعنی اولین کار ما انسداد جذب نیرو و ساماندهی نیروی انسانی بود. ساماندهی نیروی انسانی هم موجب خواهد شد تا نحوه جذب نیرو به این شکل باشد که ابتدا نیروهای فعلی به جهت تخصص در حوزه های مختلف توزیع شوند و بعد اگر در بخشی نیاز به جذب نیرو هم بود، از طریق اعلام عمومی و آگهی جذب صورت گیرد، نه یواشکی! قبلا نحوه جذب به این شکل بود که ابتدا نیرو جذب می شد و بعدا ساماندهی میشد و محل کارش را پیدا می کرد. به بیان ساده تر کاری کردیم تا جذب نیرو از طریق مراحل قانونی باشد، نه رانت شورا! البته شوراها دوست دارند که کلی نفرات جدید به بدنه مجموعه اضافه کنند و از این بابت محبوبیت کسب کنند و شبکه اجتماعی شان را گسترش دهند. مورد دوم در این رابطه بحث های عمرانی و مسیرگشایی هایی می باشد که در قالب لایحه بودجه لحاظ شده است. برای نمونه در حوزه منطقه ۱۰ شهرداری تبریز که عمدتا مناطق حاشیه نشین وکم برخوردار است، از سایر مناطق برای مسیرگشایی های این حوزه منابع تزریق کرده ایم تا توازن توسعه ایجاد شود. مصداقش مسیرگشایی خیابان ۴۵ متری (خیابان انقلاب) است که در گذشته هم کارهایی در این رابطه صورت گرفته بود و ما این مسئله را تسریع کردیم. مورد بعدی که شهرداری را ملزم به آن کرده ایم، موضوع شهرداری متمرکز است که اجرای این طرح یعنی اداره شهر بر اساس سیاست مسئله محوری، نه منطقه محوری! یعنی منابع مالی شهرداری در یک حساب قرار گیرد و بر اساس نیازهای روزمره و درجه بندی اولویت ها هزینه شود. در این حالت حتی اگر منطقه ۱۰ درآمدی هم نداشته باشد، از منابع مالی منطقه ۲ برای مسیرگشایی در این منطقه استفاده شود. در حوزه حمل و نقل نیز در طی هشت سال گذشته ودوره شوراهای چهارم و پنجم عددی زیر ۵۰ دستگاه اتوبوس جذب مجموعه ناوگان شهرداری شده بود. شما حساب کنید در حالی که در سطح شهر تبریز مشکلات عدیده ای در رابطه با حمل و نقل وجود داشت، شرکت هایی مانند پتروشیمی و پالایشگاه که ثروت های کلانی دارند، از اتوبوس های شهرداری استفاده می کردند!یعنی شهرداری به شرکت هایی که بدهی های ۵۰۰ میلیاردی داشتند هم خدمات ارائه می کرد. اتوبوس هایی را که برای این دو شرکت از مجموعه شهرداری در نظر گرفته شده بود، به ناوگان شهرداری برگرداندیم و سرویسی در این رابطه ارائه نمی دهیم. یعنی ۵۰ اتوبوسی را که برای سرویس دربستی به این دو شرکت در نظر گرفته شده بود به سطح شهر بازگرداندیم و در ثانی از منابع مالی ۱۴۰۱ که اولین بودجه ریزی شورای جدید بود، شهرداری را ملزم به تهیه ۱۰۰ دستگاه اتوبوس کردیم و تا پایان سال جاری این اتفاق خواهد افتاد و از شهریور ماه این کار آغاز خواهد شد و هر ماه ۱۲ دستگاه اتوبوس به بدنه ناوگان حمل و نقل شهری اضافه خواهد شد. در بحث مترو نیز به نظر بنده علی رغم وجود مشکلات مالی، عمده مشکل ما وجود یک مدیریت فشل بود. البته این را نیز بگویم که با اشخاص کاری ندارم و منظورم مجموعه مدیریت در این حوزه است. به اندازه ای که شورا حال و حوصله مدیریت داشته، سازمان ها و نهادها هم پای کار بوده اند. عدم تمرکز مدیریت از دیگر آفت های این حوزه بود به خاطر این که مدیریت دوگانه ای میان استانداری و شهرداری در اداره سازمان قطار شهری وجود داشت و طبق اساسنامه قبلی معاون عمرانی استاندار عضو هیات مدیره سازمان قطار شهری بود. اصلی ترین خیر اساسنامه جدید که تحت عنوان سازمان حمل و نقل ریلی می باشد، همین بحث مدیریت واحد بود. از دیگر مسائل عقب ماندگی در حوزه قطار شهری نگاه سیاسی به این حوزه بود. مردم هم نمی دانستند که در رابطه با این پروژه باید یقه شهرداری را بگیرند یا استانداری را. امروز دیگر شهرداری متولی اصلی این پروژه است و استانداری نقشی در تعیین استراتژی ها و مدیر عامل در این حوزه ندارد. بودجه را با جسارت تمام بر اساس اساسنامه جدید بستیم، نه بر اساس شرکت بهره برداری مترو! در واقع دو گره اصلی پروژه متروی تبریز یعنی عدم مدیریت متمرکز و نبود منابع مالی به همت شورای ششم باز شد و الحمدالله منابع نقدی، دولتی و اوراق همگی تامین هستند و تعهد آقای شهردار هم این است که تمام نواقصات خط یک تا پایان سال ۱۴۰۱ تمام شود.

ساقی آذربایجان: در گفتگوی دیگری به پدیده فساد در ستادهای انتخاباتی کاندیداهای شورای شهر اشاره کرده بودید که البته اشاره بجایی هم بود که متاسفانه اجمالی از آن گذشته بودید، در این رابطه بیشتر توضیح می دهید؟
صادقی: باید عرض کنم که ساختارهای مدیریت شهری نیاز به بازنگری های جدی دارد از آن روکه رانت ایجاد می کند. ساختارهای صحیح به شفافیت بیشتر می انجامد و منفذهای رانت اطلاعاتی و مالی را ببندد. تمرکز گرایی از جمله مواردی است که بایستی در حوزه اصلاح ساختارها به آن توجه جدی شود. وقتی همه منابع اطلاعاتی و مالی یک ارگان در ید واحد یک شخص قرار می گیرد، آن شخص صاحب قدرت نامحدودی می شود و همین قدرت به ایجاد رانت منتهی می شود. برای نمونه مسائل مالی شهرداری مختص حوزه معاونت اداری ومالی می باشد که از قضا نه دسترسی به آن وجود دارد و نه شفافیتی. از این رو برای شخصی که چنین مسئولیتی دارد، ایجاد رانت می کند. برای برهم زدن تمرکز گرایی و حرکت به سمت تمرکز زدایی در مجموعه مدیریت شهری هم ما اقداماتی را صورت داده ایم. مغز کلان مدیریت شهری بودجه آن است که متاسفانه ابزاری برای نظارت بر آن وجود نداشت. بحث حسابرسی نیازمند ساختاری بود تا دسترسی اعضای شورا به نحوه هزینه کردها و حرکت روی برنامه بودجه، بروز باشد نه اینکه گزارش مالی سال گذشته در میانه سال جاری به دست اعضا برسد. بودجه شهرداری را معاونت برنامه ریزی می نویسد ولی شورا گزارش را از معاونت مالی شهرداری می گیرد، که این اشتباه است زیرا که وظیفه معاونت مالی ثبت رویدادهای مالی است، نه ارائه گزارش. طرح انشقاق واحد اعتبارات از مالی و ادغام در حوزه برنامه ریزی وبودجه را روی همین اصل دنبال می کنیم تا به مدد این طرح به اصلاح ساختار و روشن شدن عملکردها کمک کرده باشیم. این طرح در کمیسیون فعلا در حال بررسی در کمیسیون برنامه وبودجه است و اگر به صحن بیاید خود می تواند ترازی باشد که بفهمیم چه کسانی موافق شفافیت مالی در شهرداری هستند. البته روند بررسی این طرح در کمیسیون مربوطه به درازا کشیده و پشت سر هم پشت گوش اندازی میشود. طرحی که می بایست نهایتا در عرض دو هفته تعیین تکلیف و به صحن می آمد، دو ماه است که در کمیسیون مربوطه خاک می خورد که میتواند محل مطالبه رسانه های محلی باشد.

ساقی آذربایجان: با این تفاسیر شما معتقدید که ساختار مالی شهرداری شفاف نیست؟
صادقی: خیر به هیچ وجه شفاف نیست، حتی برای نمایندگان مردم در شورا، چه برسد مردم عادی. گزارش عملکرد مالی شهرداری هر ۶ ماه یکبار باید طبق قانون در اختیار عموم قرار گیرد، شما میتوانید به عنوان رسانه تحقیق کنید که آیا صورت وضعیت مالی شهرداری ونحوه هزینه کردها به اطلاع عموم می رسد یا نه؟ در صورت بارگذاری این گزارش هم باز محل ایراد است، از آن روکه این گزارش گزارشی دست ساز است نه گزارشی منطبق بر هزینه کردهای مالی چرا که گزارش واقعی را معاونت برنامه ریزی باید بدهد، نه معاونت مالی و وظیقه این معاونت صرفا ثبت هزینه ها و حساب های شهرداری است. برای رسیدن به شفافیت وکاراتر کردن حوزه مالی نیازمند آنیم که سیستم های مالی شهرداری هوشمند سازی شوند. تمام ورود وخروج ها باید آنلاین و برخط باشد و نشان داده شود که فلان هزینه کرد بر اساس کدام مجوز و بر مبنای کدام بخش از ردیف بودجه صورت گرفته است. اما همه این ها یک طرف قضیه است و طرف دیگر داستان آن است که شهرداری سالم در سایه شورای سالم اتفاق می افتد. به تعبیری به هر اندازه که ارتباطات اعضای شورا سالم و آلوده به پیمانکار بازی نباشد، به همان اندازه میزان نظارت ها هم دقیق خواهد بود. و این زمانی اتفاق می افتد که هدف وسیله را توجیه نکند. بر میگردم به سوال قبلی شما وقتی فردی حاضر است تا به هر قیمتی که شده عضو شورا شود، یعنی حاضرم برای رسیدن به کرسی شورا هر کاری انجام دهم و در این صورت برایم مهم نیست که منابع مالی هزینه کرد انتخاباتی ام از کجا می آید! برایم مهم نیست که لیست های انتخاباتی من مبتنی بر کدام جریانات اجتماعی در سطح شهر است و آیا این لیست ها و هزینه کردها بر مبنای برخی خواسته های نامشروع است یا خیر! هزینه های انتخاباتی اعضا هر قدر که حلال من الله باشد، به همان میزان عملکرد عضو شورا هم سالم تر خواهد بود.

ساقی آذربایجان: به موضوع هزینه های انتخاباتی اشاره کردید، جهت اطلاع افکار عمومی میزان هزینه های انتخاباتی خود را اعلام می کنید؟
صادقی: هزینه های انتخاباتی بنده رقمی نزدیک ۸۰ میلیون تومان بود که ۵۰ میلیون تومان آن از محل وام بانکی می باشد و در حال حاضر اقساطش را پرداخت می کنم!

ساقی آذربایجان: اقساط عقب افتاده که ندارید؟
صادقی: نه به لطف خدا و افزایش حق الجلسات اقساط را به موقع پرداخت کرده ام. بقیه هزینه ها هم با کمک خانواده ام تامین شده است. صراحتا اعلام میکنم که با هیچ پیمانکاری وارد فاز زدوبند نشده ام و پشت پرده ای هم ندارم. باید این را هم عرض کنم که آن امر مهمی که به یک سرمایه گذار و پیمانکار سالم اجازه فعالیت نمی دهد، من نوعی شورا است! هر قدر عضو شورا پاک تر و متعهدتر باشد، به همان میزان می تواند در مطالبه گری هم جسورتر عمل نماید.

ساقی آذربایجان: از عمده شعارهای اعضای انقلابی شورای ششم مبحث عدالت اجتماعی و مبارزه با فساد بود. دلیل سکوت شورا در رابطه با پروژه هایی نظیر میدان آذربایجان چیست؟ این سکوت به بی اطلاعی شورا از ریز این پروژه است یا مصلحت سنجی؟
صادقی: به نظرم هیچ کدام! ما در کمیسیون عمران و با تلاش آقای رشیدی به این موضوع و پروژه های دیگری نظیر پارک بزرگ ورود کرده ایم، و حتی آذرپارک که از آخرین نمونه های شاخ به شاخ شدن شورا و غول های فساد در شهر بود. می توانید اعضای شورا را در رابطه با موضوع آذرپارک ارزیابی کنید! کسانی که در این رابطه فریاد زدند و کسانی که سکوت پیشه کردند! چه کسانی در مقابل این قرارداد ننگین سکوت اختیار کرده اند؟ مگر قرارداد آذرپارک قرارداد مشارکتی نبود، مشارکتی یعنی شهرداری درصدی در سود و زیان این قرارداد شریک باشد، وقتی در قراردادی برای سهم شهرداری عدد مشخصی در نظر می گیرند، این دیگر مشارکت نمی شود. با کدام روابط ناسالم این قرارداد در شورای پنجم بسته شده است؟ و این قابل رصد است و باید نهادهای نظارتی و قضایی به این پرونده ورود نمایند.

ساقی آذربایجان: بعضا هم مواردی بوده که پروژه های شهری عمدتا ضرورتی نداشته و بر اساس همین روابط ناسالم به اشخاص واگذار شده است! در شورای فعلی چه اقدامی در رابطه با پروژه های غیر ضروری صورت گرفته است؟
صادقی: در بودجه ۱۴۰۱ هیچ پروژه جدیدی را طراحی نکردیم تا پروژه های نیمه تمام که بعضا افکار عمومی را کلافه کرده است، تمام شود. گذشته از اینکه این پروژه ها آیا مسیر قانونی خود را طی کرده است، به این پروژه ها به فراخور ورود می کنیم که نمونه اش پروژه قطار شهری است که طرح تحقیق و تفحص آن کلید خورده است. باید این را هم بگویم که برخی اقدامات هم نیاز به بوق وکرنا ندارد و با تدبیر قابل حل شدن است. در امر ضرورت پروژه ها کمیته های فنی تشکیل می شود، مثلا برای پروژه دوربرگردان کرکج نیاز به تایید شورای ترافیک داشتیم. شورای ترافیک هم ضرورت ایجاد این پل را تایید نمی کند و معتقد است که نیازی به هزینه کرد نیست. تمام همت ما این است که در این دوره پروژه ای بدون مطالعه و تاییدیه های فنی اجرا نشود.

ساقی آذربایجان: با همه این ملاحظات آیا از عملکرد شورای ششم و شهرداری راضی هستید؟
صادقی: با تمام تلاطم هایی که وجود داشته و در یک نگاه واقع بینانه، عملکرد مجموعه شورا و شهرداری را قابل قبول می دانم. در رابطه با عزل شهردار هم باید عرض کنم که این اقدام به نوعی در راستای نظر مردم نبود.

About Author