اوتوز ایلدن آرتیق آذربایجان ادبیاتی ایله مشغول اولسامدا، بیر پارا سؤز اوستادلارینین خصوصی ایله، کلاسیک ادبیاتیمیزین گؤرکملی نماینده لرینین اثرلرینی هر زامان اوخویارسام، یئنه اوره ییمده اؤز طراوتینی قورویوب ساخلار. اونلاردان بیری ده حاجی رضا صراف تبریزی دیر. یئری گلمیشکن دئمه لییم، اورتا تحصیلی دوام ائتدیردییم گونلر، ازبر ائتدییم بئش یوز غزلین، سیرا سیندا صراف شعرلری ده وارایدی.
واختی ایله سیروس قمری نین، افست اصولی ایله چاپ ائتدیگی حاجی رضا صراف دیوانینی اوخوماق اولدوقجا من اوچون آرتیق چتین ایدی.
اونون شعرلرینده اولان چکیم و منده اولان دویغو بو وضعیته اوستون گلدی.دئمک طرفین بوتون غزللری دیل ازبریم اولاراق، بئنیمده یووا سالماغا باشلادی.
البته صراف شعری ایله منی تانیش ائده ن مرحوم موغام اوستاسی «حاجی بابا حسین اوو» اولدو. اونون اوره ک آچان، کؤنول اوخشایان سسی ایله صراف شعری گوجلو بیر چایا چئوریلیب، منی اؤز قوینونا آلیب، آپاریردی. ۲۸ ایل بوندان اؤنجه، حاجی بابا ایفاسیندا ائشیتدییم بو غزل هله ده قولاغیمدا اؤز اورژینالیغی ایله سسله نیر:
خدنگ ناز ایله کؤنلوم قوشون شکار ائله دین
اورکده گیزلی اولان سیرری آشکار ائله دین
کناریدن باخیرام گل منی کنارینا آل
منی بو خلقدن عالمده سن کنار ائله دین
ردیف و قافیه و سجع و بحری بیلمز ایدیم
فنون شعری بو صرافه سن شعار ائله دین(۱)
صرافین یارادیجیلیغیندا، اؤنملی یئر آلان مؤضوعلاردان بیری ده اونون آغیز ادبیاتیمیزدان، خصوصی ایله آتالار سؤزو و دئییم لردن بول ـ بول استفاده ائتمه سی دیر. صراف آذربایجان مثل لرینی، اؤزه لیکله، شیرین تبریز لهجه سی دئییم لرینی ائله مهارتله، غزللرینده آخیتمیشدیرکی، گل گؤره سن.
ایندیسه بو خصوصدا بیر نئچه اؤرنک وئرمه یی ضرروی گؤرورم:
صبح اولونجا یاتمادیم، یاندیم رقیب ـ ین حالینا
کسسک آغلار، گؤرنه عالمدی داشین احوالینا
گؤزون گؤز ائیله دی جان آلماغ قاشین آلدی
بو امر خیر ده قاش و گؤزون شراکتی وار
بو بیر بیت ده، چوخ گؤزل تصویر یاراداراق، ائل دئیمینی سون اوستادلیقلا، ایشه سالا بیلمیشدیر:
بو یولدا بختیمی گؤردوم یاتیب قوریوب کئچدیم
دئدیم: «گئدیب نه عجب خواب غفلته خرگوش»
تبریز دئییم طرزینده صرافین بول ـ بول ایشلتدیگی سؤز اینجی لرینه اولدوقجا راست گلیریک. ائل دئییمینی بیر بیت شعرینده تام اوره یه یاتان شکیلده، نئچه شعر صنعتینی بو بیر نئجه کلمه ده یئر لشدیرمک بیر اوقده ر آسان دئییلدیر، نه گؤزل سؤزلر یئرینده اوتوروب، بیر باخین:
باش ایسترسن گل آل بوباش بو امری خئیری سال باشدان
گؤروم باش گئتسه آپا ال چکر بودر سرمندن؟!
عقل ایله عشقین مجادله سی، شرق فلسفه سینده اؤغلی یئر آلیر.تورک دیللی شاعیرلر ایستر فارس دیلینده، ایسترسه ده تورک دیلینده قوشدوقلاری شعرلرینده بو مؤضوعیا گئنیش مئیدان وئریب، وئریلر.
آذربایجان کلاسیک ادبیاتیندا عمومیتله، عشقه اوستونلوک وئریلیر. بؤیوک شاعیر محمد فضولی اؤزونون مشهور بیر غزلینده بو مسئله یه بئله آیدینلیق گتیریر:
ای فضولی عشق معنین قیلما ناصحدن قبول
عقل تدبیری دیر او سانماکی بیر بنیادی وار.
اؤز اوستادلارینین یولونو دوام ائتدیره ن حاجی رضا صراف، عقل ایله عشقین ساواشینی بو بیر بیت شعرینده چوخ مهارتله گؤستریر:
دهانین سیررینی بیلمزدی عقلیم، عشقیم اؤیره تدی
عجب دیوانه دی، بیگانه یه افشای راز ائیلر.
صرافین یاشادیغی دوور ده، ائله بیر زامان ایدی، منطقه ده و اؤلکه ده مهم دیشیک لیک باش وئریردی. تبریزده باش قالدیران مشروطه حرکاتی نین آلووی، ایرانین هر یئرینی آلیشدیردیغی بیر واختا، یابانجی گوجلر، ساده جاماعاتی، آلداتماغاجان آتیردی. بیر چوخ شاعرلر سایاغی صرافدا، بو وضعیتدن سارسیلیر و اسلام دونیاسینا اوز توتاراق بئله یازیر:
ای ملت اسلام اویان وقت سحر دی
گؤر بیرنه خبر دی!
بسدیر بو قده ر یاتما چورورسن نه خبر وی،
دور وقت سحر دی!
کربلا حادثه سینه حضرت امام حسین(ع) ـ ین قهرمانجا سینا یارا تدیغی نهضته بیر چوخ شاعرلریمیز، سؤز قوشاراق، اونو دونیایا تانیتدیرمیشلار.
حاجی رضا صراف تورک نوحه ادبیاتینا ارمغان ائتدیگی بیر ـ بیریندن گؤزل شعرلری وار. آتا، قارداش، عمی، عم اوغلو شهادتینی یاخیندان گؤره ن، بو اولایدان اولدوقجا مریض له ین حضرت صغرا دیلیجه بو سؤز تاپشیرماسی اوره ک لره یول تاپیر، بیر لیکده اوخویاق و اونون یارادیجیلیق قابلیتینی گؤره ک:
نطقه گل ماه محرم گلدی صراف اولما لال
ائیله مه هرگز بو باطل عؤمروله باطل خیال
حضرت صغرا دیلینجه ائیله بؤیله عرض حال
گل باجین قوربان سنه قارداش، علی خوش گلمیسن!
About Author
پست های مرتبط
عرفانی دویغو
بایاتی
ادب ساحه سینده