روستایی که ۹۰ روز رنگ پزشک ندیده بود

این نخستین باری نیست که کاروان‌های سلامت شهرستان مرند راهی روستاها و مناطق محروم می‌شوند؛ سال‌هاست که دهیاری‌ها و ساکنان این روستاها با اعلام نیازهای موجود، از هلال‌احمر و ظرفیت‌های داوطلبانه‌اش کمک می‌گیرند.

شناسایی دقیق این نیازها و برنامه‌ریزی برای ارائه خدمات داوطلبانه، تازه آغاز کار است. خیران برای کمک و مشارکت دعوت می‌شوند و تیم‌های داوطلبانه تخصصی ازجمله پزشکان برای کمک فراخوانده می‌شوند. حضور کاروان سلامت در روستای «دوگیجان» شهرستان مرند در آذربایجان‌شرقی، بهانه‌ای است برای سرک کشیدن به اقدام‌های داوطلبانه این شهرستان.
ماجرا از روزی شروع شد که چند نفر از اهالی روستای دوگیجان، موضوع نبود پزشک در این روستا را با رئیس شعبه هلال‌احمر شهرستان مرند در میان گذاشتند. گرچه این روستا مرکز بهداشت دارد اما بیش از ۳ماه از آخرین حضور پزشک در این مرکز می‌گذشت.
صعب‌العبور بودن روستا از یک سو و مشکلات معیشتی و اقتصادی اهالی از سوی دیگر باعث شده بود بسیاری از بیماران ساکن دوگیجان عطای مراجعه به پزشک را به لقایش ببخشند.
«علیرضا داغستانی» که ید طولایی در شناسایی روستاهای محروم شهرستان دارد، رئیس شعبه هلال‌احمر مرند است. او می‌گوید: «روستای دوگیجان روستایی است که در بین دو کوه واقع شده و دسترسی به آن بسیار دشوار است. زمستان‌های سرد و پربرف این منطقه، راه عبور و مرور به روستا را مسدود می‌کند و کمتر از ۴ماه در سال، راه رسیدن به این روستا باز است.»
گرچه تا یک سال پیش روزهایی از هفته، پزشک به مرکز بهداشت مراجعه می‌کرد و کارهای اولیه درمانی و بهداشتی مردم دوگیجان را انجام می‌داد، اما طبق اعلام اهالی روستا از آخرین باری که پزشک به مرکز بهداشت آمده زمان زیادی می‌گذرد و نوزادان، زنان باردار، کودکان و افرادی که نوبت واکسیناسیون دارند و… باید برای دریافت این خدمات اولیه به روستاهای همجوار یا مرکز شهرستان مراجعه کنند.
داغستانی می‌گوید: «ما در کل شهرستان مرند با کمبود پزشک و متخصص روبه‌رو هستیم. این مشکل در روستاهای محروم حادتر هم می‌شود. برای همین با شناسایی مشکلات موجود در روستا تیم پزشکی‌ای را با خودمان همراه کردیم. همچنین از خیران کمک گرفتیم تا داروهای اولیه پرکاربردی را برای مردم این روستا تامین کنیم، چراکه ویزیت بدون تهیه نسخه برای مردم فایده‌ای نداشت و به همراه تعدادی از این پزشکان، خیران و داوطلبان راهی روستا شدیم.»

دوباره به این روستا سر می‌زنیم
حضور یک‌روزه تیم‌های پزشکی و متخصصان برای جمعیت ۸۰۰نفره دوگیجان غنیمت بزرگی بود. بسیاری از آنها مشاوره‌های پزشکی و معاینه‌های خود را دریافت کرده و به همراه دارو راهی خانه‌شان شدند، اما برخی از آنها که نیاز به پیگیری‌های تخصصی و طول درمان داشتند، به مراکز درمانی دیگر مراجعه کردند.
«سپیده سروری»، مسئول داوطلبان هلال‌احمر مرند می‌گوید: «نتیجه همراهی خیران، داوطلبان و رئیس جمعیت مرند، با مسئولان روستایی این است که مشکلات ضروری در روستاها شناسایی می‌شوند. خیران هم پای کار هستند و اقدام‌های بزرگی توسط مردم این منطقه برای همشهریان بی‌بضاعت رقم می‌خورد. یکی از اینها اجرای طرح‌های محرومیت‌زدایی و کاروان سلامت در روستاهاست.»
از سرمای سخت دوگیجان می‌گوید و درختانی که به‌دلیل کوهستانی بودن این منطقه، هنوز به شکوفه ننشسته‌اند: «شغل مردم این منطقه دامداری و کشاورزی است. سرمای زیاد، کارهای سنگین و محرومیت باعث شده تا نیازهای درمانی زیادی در روستا وجود داشته باشد. پزشکی که به همراه ما در این کاروان سلامت حضور داشت، می‌گفت که بیشترین شکایت مردم از آرتروز کمر و زانو بوده و دردهای استخوانی که به‌دلیل سرما به سراغ‌شان می‌آید.»
توزیع بسته‌های معیشتی و حمایتی هم اتفاق دیگری بود که در این طرح، توسط داوطلبان رقم خورد. سروری می‌گوید: «در یکی از بازدیدها، به خانه‌ای رفتیم که سقف آن هر آن ممکن بود فرو بریزد. مردم این منطقه دسترسی راحتی به مرکز شهرستان ندارند و امکانات زیادی هم در روستا به چشم نمی‌خورد. برای همین قرار شد ماه دیگر برای پیگیری و ادامه درمان و همچنین تداوم کمک‌ها دوباره به این روستا سر بزنیم.»
بانک امانات پزشکی هلال‌احمر مرند را یکی از مهم‌ترین هدایایی می‌داند که خیران و داوطلبان به این جمعیت اهدا کرده‌اند تا به‌دست مردم نیازمند و به‌خصوص بیماران روستایی برسد. او می‌گوید: «استارت تهیه بانک امانات پزشکی را اسفند سال گذشته زدیم. همه اقلام موردنیاز را از طریق کمک‌های دوستان و اطرافیانم تامین کردم. تجهیزات این بانک از همان روزی که تهیه شده‌اند در اختیار بیماران نیازمند شهرستان قرار گرفته تا بخشی از بار هزینه‌ها و نیازهای دوره درمان را برای آنها تامین کنیم. داوطلبان در فعالیت‌های دیگر هم با ما همکاری خوبی داشتند.»
یکی از مهم‌ترین طرح‌هایی که داوطلبان این شهرستان از آن استقبال کرده‌اند، «طرح نیابت» است؛ طرحی که در آن اعضای داوطلب به سراغ سالمندان می‌روند تا برای انجام امور روزمره به آنها کمک کنند و برای ساعاتی هم شده، همدم‌شان باشند.

ارجاع به مراکز پزشکی
علاوه بر پزشک عمومی، تخصص‌هایی مثل دندان‌پزشکی، مامایی، و روان‌پزشک هم در این کاروان، هلال‌احمر را همراهی می‌کردند. گرچه خبری از یونیت دندان‌پزشکی نبود، اما افرادی که نیاز به پیگیری مشکلات دهان و دندان داشتند، به مراکز درمانی روستاهای اطراف معرفی شدند.
دکتر «مهسا مهدیلوی»، دندان‌پزشکی است که برای نخستین بار با هلال‌احمر در کاروان‌های سلامت همراه می‌شود. او می‌گوید: «پیش از این چند باری با گروه‌های پزشکی، با مدیریت سایر ارگان‌ها به مناطق محروم رفته بودیم، اما روستای دوگیجان یکی از محروم‌ترین مناطق مرند بود که می‌رفتیم. اینجا هم مثل همه جای کشور، شایع‌ترین مسأله مردم پوسیدگی دندان بود، اما بسیاری از مردم روستا به‌دلیل نبود پزشک و همچنین مشکلات مالی، به جای اینکه پیگیر درمان باشند دندان‌هایی را که درد می‌کرد، می‌کشیدند. ما آنها را به نزدیک‌ترین مرکز ارجاع می‌دادیم تا کارهای لازم برای پیگیری از پوسیدگی بیشتر و سایر اقدام‌ها را انجام دهند.»
این دندان‌پزشک جوان، از ظرفیت‌های روستای دوگیجان می‌گوید که با تکیه بر آنها می‌توان شرایط بهتری برای معیشت مردم روستای این منطقه فراهم کرد: «این روستا طبیعت بکر و بی‌نظیری دارد. آبشاری در این منطقه بود که فکر می‌کنم به تنهایی می‌تواند جاذبه گردشگری بسیار دیدنی‌ای به شمار برود، اما هیچ خبری از توسعه و رونق گردشگری در این منطقه نبود.»
همچنین به هنردستی زنان روستایی اشاره می‌کند و می‌گوید: «چیزی که در نخستین نگاه توجه من را جلب کرد، جوراب‌های زیبا، خوش‌رنگ و خوش‌نقشه‌ای بود که پای مردم می‌دیدم. اهالی روستا خودشان این جوراب‌ها را می‌بافتند، اما من به‌عنوان یک مرندی، هرگز چیزی درباره این هنر مردم دوگیجان نشنیده و نمی‌دانستم. فکر می‌کنم هلال‌احمر یا هر نهاد دیگری که دغدغه افزایش کیفیت زندگی مردم را دارد، می‌تواند به مردم دوگیجان برای گسترش کسب‌وکار گردشگری در این منطقه کمک کند.»

آموزش به مردم روستایی
روستاهای محروم تنها محلی برای ارائه خدمات معیشتی و درمانی نیستند؛ داوطلبان هلال‌احمر و افراد دوره‌دیده خودشان را به همراه کاروان سلامت به این روستاها می‌رسانند تا آموزش‌های همگانی و ضروری را به مردم ارائه کنند. جوانان، بیشترین استقبال را از این آموزش‌ها می‌کنند.
«حامد کاظمی»، مسئول آموزش‌های تخصصی هلال‌احمر مرند که به‌عنوان مربی، کاروان‌های سلامت را همراهی می‌کند، می‌گوید: «مارگزیدگی، عقرب‌گزیدگی، گازگرفتگی و حمله حیوان‌های وحشی و… ازجمله آموزش‌هایی است که بسیار برای مردم روستایی به‌خصوص در مناطق صعب‌العبور لازم است. برای همین ما این آموزش‌ها را در مدت کوتاهی که در روستاها هستیم ارائه می‌کنیم.»
بارها شده که همین آموزش‌های کوتاه کمک زیادی به مردم روستایی کرده و حتی جان بسیاری را نجات داده است. کاظمی می‌گوید: «افراد زیادی تا‌کنون به ما اعلام کرده‌اند که با آموزش‌های ارائه شده، مردم توانسته‌اند کودکان را از خفگی یا مارگزیدگی و… نجات دهند. هدف ما از آموزش‌های همگانی هم همین است، چراکه این روستاها در مناطق صعب‌العبوری قرار دارند و گاهی برای مدت چند ماه، به‌دلیل بارش برف سنگین راه‌های ارتباطی روستاها بسته می‌شود و هیچ‌کس بهتر از خود مردم نمی‌توانند به داد خودشان برسند.»
او از نجات جان نوجوانی می‌گوید که به‌دلیل سوختگی، امکان داشت زنده نماند: «خبر سوختگی نوجوانی در زمستان امسال به ما رسید. به‌دلیل سرمای هوا و یخبندان در مسیر، بیش از ۸ساعت طول کشید تا ما به فرد حادثه‌دیده برسیم، اما در این روستا افرادی بودند که از طریق خانه هلال با آموزش‌های لازم آشنا بودند. این افراد اقدام‌های ضروری اولیه را انجام دادند تا ما رسیدیم و این نوجوان را به بیمارستان منتقل کردیم. اگر اقدام‌های افراد آموزش‌دیده نبود، این نوجوان به‌دلیل درصد بالای سوختگی جان خود را از دست می‌داد اما خوشبختانه نجات پیدا کرد.»

About Author

وحید خدادادی

See author's posts