سید ابوالقاسم نباتی

حکیم سید ابوالقاسم نباتی ، « نباتی » تخلّوصو ایله شعر یازمیش و اؤز دورانیندا «مجنون شاه» و « خان چوبان » آدیله تانینمیش ، آذربایجانین عاریف شاعیرلریندندیر. او « سیّد اُشتبینی » لقبینه مالیک اولموش ، میر یَحیانین اوغلودور. ۱۱۹۱ هیجری قمری ایلینده آنادان اولموش و جاوانلیق چاغلارین قاراداغ ماهالیندا اولان اوشتبین کندینده کئچیرمیشدیر. اونون ایشی اکینچی لیک ایمیش،صفالی باغلاردا ایشله ییب و مال داوار ساخلاماقلا عؤمور سوروب تانری وئره ن روزویا قانع اولارمیش. آنجاق قاراداغین صفاسی و « سیه رود » ماهالینین هاواسی ، «نباتی» نی گؤزللیکلر قارشیندا ، شعیر یازماغا کؤنوللندیردی.
او گئتدیکجه عرفانا داها آرتیق علاقه باغلاییب ، تحصیل ائتدیکده، عمرخیام،مولوی و حافظ کیمی قالارغی عالیملرین اثرلرین اوخویوب اؤرگه شدی. سونرالار « اهر » شهرینه گئدیب « شیخ شهاب الدین اهری » نین بقعه سینده خلوت ائتمه گه باشلادی. دئمک اولار نباتی اوره گی یوموشاق و دویغولو بیر شاعیر اولدوقدا،عؤمرونون سون چاغلاریندا یئنی دن آنا یوردو « اوشتبین » کندینه قاییتدی.
نباتی ، صوفی مشرب بیر شخص ایمیش. او فارسی و تورکو دیلینده شعر یازیرمیش. مرحوم «تربیت» دئمیشکن: نباتی، خواجه حافظ دن تاثیرلنمیش و چوخلودا تجنیس یازارمیش.
بو شاعیر ، کردی،کرمی ، قاراکهری و گرایلی نغمه لرینه اویغون تورکو شعرلر دئییبدیر.
اونون اثرلریندن بیری « عین العشق » منظومه سیدیر کی ۱۳۳۲ اینجی ایلده لاهور اؤلکه سینده چاپ اولموشدور.
نباتی نین شعر دیوانی ۱۲۷۴ اینجی ایلده تبریز شهرینده داش چاپا یئتیشیب ، آنجاق ۱۳۴۵ اینجی ایلینده ، اردیبهشت آیی نین اونوندا نستعلیق خطّی ایله کی « یوسف مشکین قلم » الی ایله یازیلمیشدیر، یاییلدی. دئمک اولار بو چاپ ایشی ، تهران دا کی ادیبه انتشاراتی نین باشچیسی نین چالیشمالاریله اولموشدور. دیوان ، ۲۶۶ (۱۶ سطیرلیک )صحیفه ده سهمانلانیب «اُفست» اوزرینده چاپ اولوبدور. دیوانین ایچی بونلاردان عبارتدیر: بحر طویل،غزل،قصیده،مخمس،رباعی،مستزاد،ساقی نامه و آیری تورکو شعرلر.
حکیم سیّد ابوالقاسم نبانی نین ، مولای متّقیان ، امام علی حضرتلری باره سینده یازدیغی شعرلردن ایکی بیت:
منیم عالمده سولطانیم علی دیر
منیم میر جهانبانیم علی دیر
دییه ر دائیم دیلینده خان چوپانی
منیم هر درده درمانیم علی دیر
۱۳۷۲ اینجی ایلین شهریور آییندا ، اوچ گون کلیبر شهرینده بو شاعیره بؤیوکلمه یغینتیسی توتولدو . بو مناسبته گورا دوکتور حسین محمد زاده صدیق حضرتلری نین چالیشمالاریلا ، شاعیرین دیوانی ، ایکی جیلدده یاییلدی. بیرینجی جیلدی فارسی دیلینده و ایکینجی جیلدی تورکو دیلینده دیر.
اوندان سونرا آیری دیه رلی و گؤزه ل بزه کله اولان جیلیده ده کی « غریبی کلیبر» جنابلاری و باشقا گؤزه ل یازانلار و هنر بیلنلرین چالیشماقیله اوز وئرمیشدیر نباتی نین شعرلری ایستکلی لره اتحاف اولدو.
نباتی نین قبیری اوشتبین کندیده بیر اوجا یئرده کی آراز چایی نا باخیر، یئرله شیبدیر. او کندین آداملاری نین دئییشینه گؤره: نباتی همیشه داغین اوجا بیر یئرینده اوتوروب ، آنا یوردونا و ها بئله آراز چایینا و او کندین گلیش گئدیش یوللارینا گؤز تیکه رک ، چوخ شعیرین اوردا یازارمیش.
نباتی نین گؤزه ل سَسی واریمیش و اؤز شعرلرین اوجا سس ایله اوخویارمیش. دئییشلره گؤره گویا عرفانا یول تاپمیش ، رحمتلیک «نباتی» دفعه لر آراز چاییندان اویان بویانا کئچه رمیش ، هئچ بیر یانی ایسلانماز ایمیش. آنجاق اونون بئلنچی حکمته مالیک باجاریقلی ایشی ، گؤره نلری حئیرته سالارمیش.
« نباتی» دن بیر غزل:
ساقی، اَمان!
بئیله مستم بیلمیرم کی مئی نه دیر؟! مینا نه دیر؟!
گول نه دیر؟! بولبول نه دیر؟! سونبول نه دیر؟! صحرا نه دیر؟!
اود دوتوب جانیم سراسر یاندی آمما بیلمه دیم
دل نه دیر؟!دلبر نه دیر؟!باشیمدا بو سئودا نه دیر؟!
بیلمه دیم عؤمرومده هرگز کفر و ایمان هانسی دیر
احمد و محمود کیمدیر؟!عیسی و موسی نه دیر؟!
شاهباز اوج وحدت،واحد و حیّ و قدیم
خالق اَرض و سما، اول فرد بی همتا نه دیر؟!
صدر ایوان جلالت ، شمع بزم کاینات
آفتاب عرش عزّت، لافتی الاّ نه دیر؟!
طرّه هاتی قوی کناره، رقصه گل دیوانه وار
گل خرابات ایچره گؤر بو شور و بو غوغا نه دیر؟!
درد صافی گؤزله مک واختی دَگیل ساقی! آمان !
جام وئر،پیمانه وئر،ساغر نه دیر؟!،صهبا نه دیر؟!
دور گؤزون قوربانییام، مستانه گل ، رندانه وئر
چوخ دئمه جمشید دن، اسکندر دارا نه دیر؟!
لوحش الله، کیمدی بیلمه م عشق دیوانین یازان!
عاشق و معشوق کیمدیر؟! وامق و عذرا نه دیر؟!
شاهد خلوت نشینیم ائتدی رخسارون عیان
عاشق دیوانه گل گؤر ظاهر و اخفاء نه دیر؟!
یئتدی عؤمرون آخیره ، سن بیر نباتی بیلمه دین!
کیمدی گؤزدن او باخان؟! یا دیلده بو گویا نه دیر ؟!

About Author