تجلی هنر قلم زنی در تبریز

امروزه هنرقلم زنی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. به کمک ذوق و اندیشه هنرمندان ایرانی با تاثیر از آداب ، سنن ، فرهنگ ومذهب دربیان آرا وعقاید ایرانیان به زیباترین شی فلزی نقش بسته است.
اگر وارد بازار اصفهان و تبریز شوید، صدای موسیقی گونه کوبیدن چکش بر روی قلم را توسط استادکاران خواهید شنید. صدایی با ریتمی یکنواخت، گاهی تند و گاهی آهسته که نشان از نقش بستن طرح‌های مختلف و جان دادن به ظروف فلزی را دارد.

رحیمی استاد هنرقلم زنی درگفتگو با خبرنگار ما گفت:هنر قلم زنی تاریخچه‌ای طولانی و پُر از فراز و نشیب در ایران داشته است. این هنر مسیری طولانی را طی کرده تا به اینجا رسیده و اکنون به نشانه‌ای از تجلی هنر هنرمندان اصفهانی و تبریزی تبدیل و در تمام دنیا نیز شناخته شده است.
او افزود: قلم زنی عبارت است از تزیین و کندن نقوش برروی اشیا فلزی مثل طلا، نقره، مس وبرنج و… است یا به عبارت دیگر ایجادخطوط ونقوش به وسیله قلم با ضربه چکش بروی اجسام فلزی می‌باشد.
او گفت: این هنر نیز به شیوه‌های چکش کاری سرد وگرم شروع می‌شود.
استاد هنر قلم زنی گفت: پیشینه قلم زنی به زمان سکا‌ها یا سیت‌ها نسبت داده می‌شود که نژاد آریایی داشتند.
ظفری گفت: در اواخر هزاره دوم و اوایل هزاره اول پیش از میلاد هنر وصنعت فلزکاری درنقاط گوناگون ایران به ویژه درشمال غرب شکوفایی داشته است.
آقای ظفری هنرمندقلم زنی و دانش آموخته دانشگاه هنراسلامی تبریز گفت: بنا به رشته تحصیلی (فلز) توانسته با این رشته انس بگیرد وبراساس ذوق هنری و توانمندی که در این رشته داشته به قلم زنی علاقه‌مند شده است.
وی گفت: بعد از اینکه توانستم در این رشته خودم را به جایگاه و درجه مورد قبولی برسانم ، شروع به تدریس وآموزش این رشته در مرکز فنی وحرفه‌ای و آموزشگاه‌ها کردم.
او گفت: در این مدت هنرجو‌های زیادی در تبریز و بقیه‌ شهر‌های دیگر و استان‌های همسایه برای آموزش قلم زنی برای تدریس داشتم که باتوجه به پتانسیل‌های این رشته و بازارکار و زمینه اشتغال زایی و کارآفرینی در این شهر‌ها به هرکدام از هنرجو‌ها آموزش دادم تا بتوانند این رشته هنری را درشهر‌های خود گسترش و رواج دهند.
او گفت: درگذشته قلم زنی درشهر‌های اصفهان وشیراز وتبریز رواج داشته ولی در زمان حال با رشد هنرمندانی که درقلم زنی فعالیت می‌کنند اکنون دربیشتر استان‌های کشورمان این رشته رواج پیدا کرده است.
زهرا هنرمند قلم زنی در گفتگو با خبرنگارما با اشاره به فلزاتی که در قلم زنی استفاده می‌شود گفت: هنر قلم زنی ایجاد نقوش برجسته روی ظروف فلزی مانند طلا، نقره، مس و برنج و…است که در گذشته مس به سبب نرمی و شکل پذیری که دارد در هنرقلم زنی متداول‌تر از سایر فلزات است.
قیراَندود کردن پشت یا داخل کار
اوگفت:در هنر قلمزنی ما به سه دلیل از قیر استفاده می کنیم.
۱. استحکام بخشی و جلوگیری از شکستن فلز در برابر ضربه چکش و قلم
٢. کاهش سر و صدای ناشی از ضربه قلم به فلز
٣. سهولت اجرای کار
او گفت: برای تهیه قیر مخصوص قلمزنی موارد زیر لازم است: قیر، گچ، سرند یا الک، ظرف یا تابه برای گرم کردن قیر، چراغ گاز و کفگیر برای مخلوط کردن قیر.
یکی دیگر از هنرمندان این رشته گفت: برای تهیه قیر، مقداری قیر سفت و نرم (یا مخلوط) در ظرف می‌ریزند و روی اجاق گاز قرار می‌دهند، تا نرم شود، سپس مقداری گچ الک کرده را (نسبت قیر به گچ باید یک به سه باشد) به آرامی در قیر می‌ریزند، مخلوط را به هم می‌زنند تا قوام بیاید و از حالت سیالی یا روان شدن خارج شود.
او گفت: افزایش گچ به قیر را باید به گونه‌ای ادامه داد که قیر به آسانی سرد و ترد یا شکننده شود و پس از پایان کار به آسانی از فلز جدا شود.
اوگفت:برای اطمینان مقداری از مخلوط قیر و گچ را در آب سرد می‌ریزند، در صورتی که ترد و شکننده شده باشد و با ضربه چکش به آسانی خُرد شود، قیر برای کار آماده است. مهارت در این کار بر اثر ممارست و تجربه به دست می‌آید.

About Author

saghi

See author's posts