شانگهای گامی در جهت شکست هژمون غرب

یکی از موفقیت‌های مهم ایران در چند روز اخیر پیوستن به سازمان شانگهای بود که در واقع یک پیروزی راهبردی و استراتژیک تلقی می‌شود، بدون شک پیوستن به این سازمان و به دنبال آن احیای برجام و پذیرفتن اف‌ای‌تی‌اف می‌تواند بیش از پیش اقتصاد ایران را توانا کند.
در حالی که ایران سال‌ها به‌عنوان ناظر در اجلاس شانگهای حضور داشت در چند روز اخیر توانست به این اجلاس بپیوندد. در واقع اجلاس شانگهای یک پیمان اقتصادی و سیاسی و درنهایت مساله نظامی است. این پیمان می‌تواند دایره‌های همکاری کشورهای آسیا را قوام ببخشد و گسترش دهد؛ از همین جهت بسیار پیمان مهمی است. بررسی روزنامه‌ها، تارنماها و خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد که رسانه‌های داخلی به تحلیل‌های گوناگون در خصوص اجلاس شانگهای پرداخته‌اند.
عضویت دائم ایران در شانگهای یک موفقیت دیپلماتیک بود
خبرگزاری مهر به بازتاب سخنان سیدابراهیم رییسی رییس‌جمهوری پرداخت و آورد: حضور جمهوری اسلامی ایران به عنوان عضو اصلی سازمان شانگهای یک ارتباط اقتصادی قوی را برای مردم کشورمان رقم می‌زند که به معنای اتصال ایران به زیرساخت‌های اقتصادی آسیا و منابع پایدار ناشی از آن است. رئیسی با تأکید بر اینکه وزارت امورخارجه و دیگر وزارتخانه‌های مسئول باید بسترهای لازم برای استفاده از این فرصت جدید را هر چه سریع‌تر فراهم کنند، اظهار کرد: اتصال به منابع زیربنایی اقتصادی آسیایی فرصتی ارزشمند برای جمهوری اسلامی ایران است. در دیدار رسمی که با رئیس‌جمهور و مقامات تاجیکستان داشتیم توافق کردیم که فصل نوینی در روابط اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دو کشور آغاز شود. مشکلاتی در مسیر گسترش روابط ایران و تاجیکستان وجود داشته که مقرر شد مقامات اجرایی دو کشور این مشکلات را برای ورود به فصل جدید روابط برطرف کنند. همچنین در دیدار با رئیس‌جمهور ترکمنستان نیز توافق کردیم که فصل جدیدی در عرصه روابط اقتصادی، فرهنگی و سیاسی دو کشور رقم بخورد. در این نشست مواضع جمهوری اسلامی ایران درباره افغانستان تبیین شده و تلاش شد یک اجماع منطقه‌ای پیرامون این مواضع ایجاد شود که خوشبختانه این اجماع حاصل شد. با دیدارهایی که با سران کشورهای منطقه برگزار شد رؤسای این کشورها نیز به این نتیجه رسیدند که باید پیرامون مواضع جمهوری اسلامی ایران درباره افغانستان یک اجماع ایجاد شود و با همان سطح از حساسیتی که ایران نسبت به افغانستان دارد، کار به شکلی دنبال شود که حکومتی فراگیر با مشارکت همه اقوام و گروه‌ها در این کشور تشکیل شود که بتواند همه مردم خوب و عزیز افغانستان را نمایندگی کند.
روزنامه رسالت به گفت وگو با جعفر قناد باشی کارشناس مسایل بین‌الملل پرداخت و نوشت: راهبردی که حجت‌الاسلام رئیسی در دولت سیزدهم اتخاذ کرده است با دولت‌های قبلی متفاوت است. تفاوتش در اجرای راهبردها و تاکتیک‌های روابط خارجی است. وی افزود: سیاست‌هایش همان سیاست‌های نظام است اما بسیار آگاهانه‌تر و قاطعانه‌تر و این مسئله وجه تمایز واصلی‌ترین امتیاز دولت سیزدهم نسبت به دولت‌های قبلی به‌ویژه دولت‌های روحانی است. قناد باشی ادامه داد: کشورهای خارجی علاقه‌مند هستند با کشوری که توافق می‌کنند در اجرای تعهداتش جدی و در تصمیم‌گیری‌ها مستقل باشد و بدون تأثیرپذیری از کشورهای خارجی با آن‌ها توافق کند. ایران نیز به این اصل علاقه‌مند است و بارها در ارتباط با کشورهای غربی به این مسئله اشاره‌کرده است. متأسفانه دولت قبل در اجلاس‌های شانگهای به دلیل گرایش به غرب و خصوصا آمریکا موضع مثبت نشان نمی‌داد و مورد اعتماد مجموعه شانگهای نبود. قنادباشی گفت: اجلاس شانگهای یک پیمان اقتصادی و سیاسی و درنهایت مسئله نظامی است. این پیمان می‌تواند دایره‌های همکاری کشورهای آسیا را قوام ببخشد و گسترش دهد؛ از همین جهت بسیار پیمان مهمی است. وی اظهار کرد: ما سال‌ها به‌عنوان ناظر در اجلاس شانگهای حضور داشتیم اما از این به بعد به عضو اصلی تبدیل شدیم. این مجموعه بسیار پرجمعیت و پرقدرت است و اجتماعی قوی در برابر غرب به حساب می‌آید. یکی از مجموعه‌هایی که سبب شد مسئله جهان چندقطبی مطرح شود و جایگاه ابرقدرت تک‌قطبی آمریکا زیر سؤال برود همین اجلاس شانگهای بوده است.
خبرگزاری تسنیم به بازتاب سخنان زهره الهیان عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی پرداخت و نوشت: روابط چند جانبه و تعاملات اقتصادی ایران با کشورهای عضو سازمان شانگهای می‌تواند کمکی به رشد اقتصادی و برون رفت از فضای تحریم و خنثی سازی تحریم‌ها باشد. عضویت دائم ایران در این سازمان حاکی از این است که دولت آقای رئیسی یکی از اولویت‌های اصلی، بحث اقتصاد و دیپلماسی اقتصادی است و عضویت ایران در این پیمان کمک خواهد کرد که ایران با کشورهای آسیایی و همسایه در قالب تعاملات اقتصادی و تبادلات تجاری بسیار موفق‌تر عمل کند. از آنجایی که آمریکا در قالب یک طرح کلان استراتژیک تلاش می‌کند ایران را به لحاظ اقتصادی منزوی و در قالب تحریم‌ها به نوعی حصر اقتصادی برای ایران ایجاد کند؛ قاعدتا عضویت دائم ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای می‌تواند این حصر اقتصادی را بشکند. در واقع روابط چند جانبه و تعاملات اقتصادی ایران با کشورهای مهمی مثل چین، روسیه، قزاقستان و سایر کشورهای عضو این سازمان می‌تواند کمکی به رشد اقتصادی و برون‌رفت از فضای تحریم و خنثی‌سازی تحریم‌ها باشد. در جلسه اخیر کمیسیون امنیت که با حضور آقای امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه برگزار شد، موضوعی که با وی مطرح کردیم این بود که طرح کلان وزارت خارجه در عرصه دیپلماسی چیست؟ و از وی خواستیم که در قبال طرح کلان استراتژیک آمریکا برای تحریم و حصر اقتصادی ایران، ایران هم باید طرح کلان استراتژیک برای مقابله با طرح آمریکا داشته باشد. و از آنجا که اولویت اصلی وزارت خارجه در دوره آقای رئیسی باید دیپلماسی اقتصادی باشد این موضوع اهمیت بیشتری پیدا می‌کند و قاعدتا پیمان شانگهای به عنوان جزئی از پازل کلان جمهوری اسلامی ایران در عرصه دیپلماسی اقتصادی می‌تواند مطرح باشد.
سازمان شانگهای و پیروزی ایران
روزنامه آرمان ملی یادداشتی به قلم حسن هانی‌زاده تحلیلگر مسایل بین‌الملل منتشر ساخت و نوشت: سازمان شانگهای که عملا از سال ۱۹۹۶ و با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی مقدمات شکل‌گیری خود را آغاز کرد در سال ۲۰۰۱ میلادی به طور مشخص فعالیت خود را با شش عضو آغاز کرد که امروز این سازمان به یک سازمان مهم جهانی تبدیل شده. وجود بیش از نیمی از جمعیت جهان و یک سوم مساحت جغرافیای جهان در سازمان شانگهای نشان می‌دهد که این سازمان اقتصادی‌-امنیتی که با هدف ایجاد یک شاکله اقتصادی شرقی و احیای جاده ابریشم شکل گرفته، اکنون به عنوان یک سازمان پرتحرک و پایدار اقتصادی در سطح جهان پا به عرصه وجود گذاشته. جمهوری اسلامی ایران از سال ۲۰۰۵ درخواست عضویت دائمی خود را تسلیم دبیرخانه سازمان شانگهای کرد و پس از حدود ۱۵ سال در جریان نشست سران شانگهای در تاجیکستان عضویت ایران به صورت رسمی پذیرفته شد. دستاوردهای عضویت ایران در محور اقتصادی به گونه‌ای است که تحریم‌های اعمال شده از سوی آمریکا و غرب علیه ایران به تدریج کمرنگ خواهد شد زیرا ۱۴ کشور عضو رسمی و ناظر سازمان شانگهای می‌توانند خارج از سیستم تعاملات اقتصادی غرب با یکدیگر مراودات اقتصادی داشته باشند. براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته حجم تبادل تجاری سازمان شانگهای در پنج سال آینده به ۲۰ تریلیون دلار بالغ خواهد شد که این امر می‌تواند به پویایی اقتصاد کشورهای عضو سازمان شانگهای منجر شود. از سوی دیگر، ایران به عنوان تامین‌کننده انرژی منطقه و قرارداشتن در جاده ابریشم به عنوان محوری‌ترین عضو این سازمان تلقی می‌شود و در آینده از پویایی اقتصادی کشورهای شرق و غرب آسیا استفاده خواهد کرد. از سوی دیگر رویکرد سازمان شانگهای در ۱۰ سال آینده به این سمت و سو خواهد بود که به تدریج جهان شرق از سلطه دلار و یورو خارج خواهد شد و یک ارز جدیدی در محور کشورهای مسیر جاده ابریشم به وجود خواهد آمد.
چالش‌ها و فرصت‌های شانگهای
روزنامه آرمان ملی یادداشتی به قلم یوسف مولایی استاد دانشگاه منتشر کرد و نوشت: سازمان شانگهای براساس یک سازمان امنیتی بوده و پیشتر چین و فدراسیون روسیه برای مقابله با تهدیدات ناتو و تهدیدات جنبش‌ها یا جریان‌های فکری افراطی یا جریان‌های تروریستی افراطی و مذهبی تاسیس کردند و بحث‌های اقتصادی بعدا از ۲۰۱۴ به این طرف به آن اضافه شد. آنجا هم بحث‌ها در ارتباط با اقتصاد، نفت، گاز و فعالیت‌های مربوط به آب شیرین بود و دنبال این بودند تا یک بازار تجاری منطقه‌ای در چارچوب شانگهای ایجاد شود واینها همه به صورت پروژه‌های اقتصادی در داخل شانگهای مطرح است. اینکه ایران وارد این سازمان شد، البته الان یک مرحله از مراحلی که باید برای عضویت طی کند را طی کرده و بعد ازآن باید با تک‌تک کشورهای عضو مذاکرات دوجانبه انجام دهد. نظرات آنها را جلب کند و موافقت همه به صورت اجماع برای اجلاس بعدی تهیه شود و گزارشات مذاکرات و موافقتنامه‌های دوجانبه تکمیل و به رای گذاشته شود. ولی ورود به یک سازمان منطقه‌ای آنهم در سطح شانگهای به خودی خود اقدام مثبتی است و برای همین ایران سال‌ها تقاضا می‌کرد که به عنوان یک عضو دائم پذیرفته شود و بیشتر به خاطر مخالفت تاجیکستان این امر تحقق نمی‌یافت. ولی پروژه‌های اقتصادی که وجود دارد وایران می‌خواهد بهره‌برداری کند، یک بخش مربوط به جاده ابریشم یا یک کمربند یک راه، است که ایران به نوعی از پیوستن به آن محروم شده و چینی‌ها فعلا راه را از مسیر دیگری پیش می‌برند. ولی در هر صورت تحقق واحد پول مشترک در کوتاه‌مدت دور از انتظار و بسیار جاه‌طلبانه است و به این راحتی نیست.
شانگهای مسیری برای ارزآوری
روزنامه همدلی به گفت وگو با علی رضایی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس پرداخت و نوشت: «سال‌ها بود که بحث درباره عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای داغ شده بود و تحلیل‌گران همواره یکی از شرایط اصلی پیوستن ایران به این سازمان را پیوستن به اف‌ای‌تی‌اف و حتی به سرانجام رسیدن برجام خطاب می‌کردند، حالا این اتفاق افتاده و بدون این‌که برجام و حتی پیوستن ایران به اف‌ای‌تی‌اف ما توانستیم عضویت دائمی در این سازمان را نهایی کنیم». عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در ادامه صحبت‌های خود افزود: «سال‌ها از این بحث‌ها می‌گذشت و تا به حال عضویت دائمی ایران در این سازمان محقق نشده بود، اما حالا در کمال خرسندی باید بگوییم که پیوستن ایران به این سازمان علاوه بر جنبه‌های سیاسی و بین‌المللی، از تاثیرات مثبت اقتصادی، اجتماعی و حتی روانی برخوردار است». «با عضویت دائمی ایران در سازمان همکاری شانگهای نه تنها مسائل اقتصادی کشور ما تسهیل خواهد شد که با گذشت زمان اندکی بار ترانزیتی کریدر شمال- جنوب نیز تسهیل می‌شود و در کل ایران در منطقه حرفی برای گفتن خواهد داشت». این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: «از سوی دیگر عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای باعث می‌شود تا کشورها احترام زیادی برای ایران بگذارند و از جنبه‌های اقتصادی تاثیرات مثبتی را شاهد شویم».

روزنامه ابتکار یادداشتی به قلم شهاب زمانی منتشر کرد و نوشت: ایران در سال های ۲۰۰۶ و ۲۰۱۵ نیز برای پیوستن به این سازمان درخواست داده بود، اما به دلایل مختلف پذیرفته نشد. این در حالی بود که ایران با داشتن موقعیت ژئوپلیتیک خاص خود و با وجود بنادر مهمی در خلیج فارس، دریای عمان و دریای خزر، برای کشورهای عضو این سازمان، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار و می تواند مسیر مهم ترانزیت کالا و ارتباطی برای کشورهای مربوطه باشد. با این وجود، ۲۰ مرداد بود که علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی، از رفع موانع سیاسی عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای خبر داد، مسئله‌ای که به ۱۵ سال انتظار ایران جهت پیوستن به این سازمان مهم منطقه‌ای پایان می‌داد. این حال، موافقت ۸ کشور عضو اصلی سازمان همکاری شانگهای با عضویت دائم ایران، بی‌تاثیر از تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی نیست. آنچه که موجب تاسیس و گسترش چنین سازمان‌هایی در عرصه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی می‌شود، منافع و تهدیدهای مشترک کشورهایی است که بنا به ملاحظات مختلف، آنها را مد نظر گرفته و اقدام به مشارکت دست جمعی جهت پیشبرد اهداف مشترک می‌کند. کشورهای روسیه و چین به عنوان اعضای اصلی و موسس این سازمان منطقه‌ای، تلاش دارند تا سایر قدرت های آسیایی را جهت پیشبرد اهداف اقتصادی و همچنین امنیتی، با خود همراه و به نحوی در مقابل یکجانبه گرایی آمریکا در عرصه بین‌المللی، مشروعیت بین المللی بیشتری کسب کنند.
حضور کشورهای آسیای میانه و هند از یک سو و ایران از سویی دیگر، نه تنها گستره سرزمینی این سازمان را گسترش قابل توجه ای داده است، بلکه جمعیت چند میلیاردی حوزه سازمان همکاری شانگهای را به فرصتی استثنایی جهت ایجاد یک بلوک اقتصادی بزرگ بدل نموده است که می تواند چرخه مبادلات اقتصادی آنها را به طور قابل توجه ای افزایش دهد.
با عضویت دائم ایران در شانگهای عملا سد تحریم‌ها شکسته می‌شود
خبرگزاری ایسنا به گفت وگو با عماد آبشناس کارشناس مسائل بین الملل پرداخت و آورد: با عضویت دائم ایران در سازمان همکاری های شانگهای سد تحریم ها شکسته می شود و ایران می تواند علیرغم تحریم ها با نیمی از جمعیت دنیا ارتباط تجاری داشته باشد. همان طور که کارشناسان بین المللی می دانند در تعاملات بین المللی یکسری موازنه قدرت چه از نظر سیاسی، اقتصادی و یا نظامی وجود دارد که اگر کشوری در این معادلات جایگاهی نداشته باشد طبیعتا در تمام چانه زنی های بین المللی دچار ضعف خواهد بود. بحث ورود ایران به سازمان همکاری های شانگهای سال هاست که مطرح شده و ایران تلاش خود را انجام داده است و این شرایط ایجاد شد تا با پذیرش سایر اعضا روند آغاز عضویت ایران در این سازمان پذیرش و مورد بررسی قرار گیرد. البته در اجلاس فعلی شانگهای هم علیرغم تلاشی که ایران سال ها انجام داده ممکن بود این عضویت با مشکل مواجه شود اما به نتیجه رسید. علیرغم تحریم هایی که آمریکا علیه ایران اعمال کرده با ورود و عضویت ایران در سازمان همکاری های شانگهای زمینه تجارت با نیمی از جمعیت دنیا برای ایران باز شده و ایران می تواند با بیش از نیمی از جمعیت جهان ارتباط تجاری داشته باشد. پیش از این ایران دارای اقتصاد تک محصولی بوده و تمرکز بر روی تولید و صادرات نفت بود.
عضویت در سازمان شانگهای ما را از تلاش برای رفع تحریم‌ها و رعایت استانداردهای مالی بی‌نیاز نکرده است
خبرگزاری ایلنا به گفت وگو با دیاکو حسینی تحلیل‌گر ارشد سیاست خارجی پرداخت و نوشت: در خصوص تائید عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای در پاسخ به این سوال که گفته می‌شود عضویت نهایی ایران در این سازمان منطقه‌ای پروسه‌ای یک الی دو ساله را طی خواهد کرد و همچنین استفاده از مزیت‌های این عضویت با توجه به تحریم‌های یکجانبه ایالات متحده و حضور ایران در لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی به طور کامل محقق نخواهد شد، سازمان همکاری شانگهای اساسا سازمانی است که برای تامین امنیت به طور مشخص در برابر تروریسم، ‌ افراط‌گرایی و جدایی‌طلبی تشکیل شده است، هرچند بعدها عمدتا به واسطه رشد اقتصادی چین و اشتیاق این کشور برای سرمایه‌گذاری در کشورهای آسیای مرکزی و فراتر از آن به نظر می‌رسد این سازمان به یک تسهیل‌کننده، هماهنگ‌کننده یا نزدیک‌کننده دیدگاه‌های مختلف در ابعاد اقتصادی هم تبدیل شده است.
با این حال اساسا ماهیت این سازمان جنبه اقتصادی ندارد ضمن اینکه عضویت در یک سازمان بین‌المللی ولو سازمانی که محتوا و ماهیت شرقی داشته باشد برای ما به معنای رهایی از محددودیت‌های اقتصادی تحریم و ناشی از تحریم نیست. همه این کشورها ضمن اینکه عضو این سازمان هستند، در عین حال درون یک شبکه مالی بین‌المللی فعالیت می‌کنند که در آن فاز مقرراتی حاکم است و بخشی از این مقررات توسط قدرت‌های غربی و به خصوص ایالات متحده آمریکا نوشته شده و اداره می‌شود. بنابراین عضویت در این سازمان به آن‌ها این اجازه را نمی‌دهد که از این شبکه مالی بین‌المللی و مقررات و هنجارهای آن تبعیت نکنند.

About Author

saghi

See author's posts