گزارش از: عیســی پاشــاپور
روســتای تاریخی کنزق شهرستان ســرعین استان اردبیــل با غارهای دســتکند و معمــاری خاص،گوشــهای از تاریخ کهن زندگی مــردم دامنه های سبلان سرفراز را بازگو میکند و پی بردن به رازها و ناگفته های بیشمار این محوطه باستانی، همچنان به کاوشها و بررسیهای علمی نیاز دارد. شهرســتان ســرعین در ۲۵کیلومتری اردبیل واقعشــده است و روستای کنزق در سه کیلومتری شهر ســرعین قرار دارد و این روســتا دارای غارهایی با معمــاری بینظیر و قدمت تاریخــی ۲هزار و ۵۰۰ سال مربوط به دوره اشکانیان است که در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.
متاســفانه در زلزلــه ســال ۱۳۷۵روســتای کنزق متروکه شــده و کنــزق جدید در جوار روســتای قدیمی شــکل گرفته است اما غارهای این محوطه باســتانی قابلیت تبدیل به مــوزه، مجموعه پذیرایی و اقامتــی را دارد و اداره کل میــراث فرهنگــی،گردشــگری و صنایــع دســتی اردبیــل قصد دارد. بــه ایجــاد نورپردازیهــای خــاص و آلاچیــق و کافیشــاپهایی در معیار جهانی در محوطه کنزق اقدام کند. طبق نظر کارشناســان، معماری صخرهای روستای متروکه کنزق که در امتداد شــرق و جنوب شرقی دره سرســبز این روستا، روی ســنگهای رسوبی
آهکی و ماســهای متراکم شــکل گرفته و توســعه یافته ، از جمله آثار برجســته برای تکمیل مطالعات معماری صخــرهای آذربایجان و ایران محســوب میشود. مشخصه دیگر واحدهای معماری کنزق، فضاهایی به نســبت چهارگوش و دالانهای راستگوشه یا هلالی است که در بخشهایی از آنها محفظه هایی به صورت طاقچههای قوسی برای قرار دادن مشعل و وسایل روشنایی تعبیه شده است. عملیات کاوش باســتان شناسی در روستای کنزق بــا هدف بررســی و لایهنگاری تاریخــی با مجوز پژوهشگاه ســازمان مرکزی در سال ۹۷آغاز شده
بود و بازگشــایی مدخلهــای ورودی و خروجی غارهای دســت کنــد و همچنین به دســت آوردن دادههــای باســتانی لایه نــگاری و نقشــه برداری مســیرهای داخلی آنهــا جهت شناســاندن محوطه انجام گرفته است. به دنبال عملیات نقشــهبرداری و توپوگرافی منطقه
و تهیــه و تدوین طرح جامع مرمــت و احیای این اثر تاریخی، روســتای کنزق به یکی از سایتهای تاریخی پربازدید تبدیل شــده اســت و طبق اعلام اداره کل میــراث فرهنگی ، گردشــگری و صنایع دســتی اســتان اردبیل، عملیــات اجرایی توســعه پایگاه ملی روستای تاریخی کنزق به منظور ایجاد زیرســاختهای گردشــگری و تبدیــل غارهــای تاریخــی و معمــاری دســتکند بــه کاربریهــای فرهنگی و گردشــگری با ســرعت و نظارت کامل در حال اجرا است.
بــه همین منظور در ســال ۱۴۰۱بیش از ۲۰میلیارد ریــال اعتبــار از محــل اعتبــارات وزارت میراث فرهنگی، گردشــگری و صنایع دستی برای توسعه ایــن پایگاه در نظر گرفته شــده بــود و این پایگاه ملــی و معماری دســتکند، به نگین گردشــگری و فرهنگی ســرعین تبدیل شــده و در تکمیل چرخه گردشــگری ســرعین در کنار آب و هوای مطبوع و ظرفیت آبدرمانیها آماده ارائه خدمات است. غارهــای کنــزق از جملــه معماریهای دســتکند حــوزه کــوه ســبلان اســت و گفته میشــود این محوطه با بیش از ۴۵فضای معماری دستکند، یک روســتای زیرزمینی با قدمت طولانی در بازه زمانی هزاره اول قبــل از میلاد تا دوره ایلخانی اســت و از دوره قاجار دوباره مســکونی شــده و خانه های خشــتی و کاهگلی با پوشش چوبی و سقف مسطح با الگو گرفتن از معماری و بافت روســتایی مناطق کوهســتانی آذربایجان بر روی روستای زیرزمینی
ساخته شده است. بــه گفته کارشناســان اداره کل میــراث فرهنگی، گردشــگری و صنایع دســتی اردبیــل ، طی چهار ســال گذشــته با صرف ۴۰میلیارد ریــال اعتبار به اجرای ســنگفرش معبر اصلی بــه اندازه ۷۵۰متر مربع و معبــر ارتباطی فضاهای دســتکند، نصب
تابلوهای راهنما، کانالکشــی، بهسازی و آسفالت راه مواصلاتــی ســرعین به پایــگاه ملــی کنزق ، تاسیس و تجهیز دفتر پایگاه ملی ، ایجاد نمازخانه،مجتمع خدمات رفاهی و سرویس بهداشتی و تعبیه روشــنایی در فضاهای دســتکند و آماده ســازی اولیــه برای بازدید گردشــگران و مســافران اقدام شده است. اکنــون تمام ســایت مــوزه و موزههــای دولتی و خصوصــی این اســتان بــه ســامانه متمرکز فروشبلیــت الکترونیکی مجهز شــدهاند و گردشــگران و علاقهمنــدان به آثــار تاریخی میتواننــد قبل از بازدید از موزهها با مراجعه به ســایت �www.bil
it.tafrihati.comبلیــت خریداری و در زمان مراجعه با نشــان دادن رسید خرید و تایید بارکد از موزههای استان بازدید کنند. فرمانــدار ســرعین در گفت و گو با ایرنا با اشــاره به وجود قابلیتهای گردشــگری در این شهرستان از جملــه مراکز آبگــرم و آب درمانیهای متعدد
اظهار کرد: مجموعه تاریخی و باســتانی کنزق در نوع خود از معماریهای بینظیر محسوب میشود و بر جذابیتهای گردشگری این شهرستان افزوده است.
باقــر باقرزاده تصریح کرد: این اثر تاریخی بســیار مورد علاقــه بازدیدکنندگان و گردشــگران قرار میگیرد و متاســفانه به حد لازم شناخته نشده است و رسانهها لازم است برای احیا و معرفی ناگفته ها و زیباییهای تاریخــی کنزق محتواهای لازم و مفید را تهیه و منتشر کنند.
او ادامه داد: معرفی روستای تاریخی کنزق سرعین هم از منظر میراث فرهنگی و کهن این شهرســتان و اســتان ســرعین اهمیــت دارد و هــم از حیــث توســعه و رونق گردشــگری و راهاندازی مشاغل مرتبط با آن برای منطقه مهم اســت و دستگاههای
متولی باید در راســتای شناســاندن و تامین بسترها و امکانــات رفاهــی برای حضور خیل مســافران و بازدیدکنندگان به طور مداوم اقدام کنند.
بر اســاس اعلام اداره کل راهداری و حمل و نقل جادهای اســتان اردبیل ، از ۲۴اسفندماه پارسال تا ۹فروردیــن ماه ۵۰هزار مســافر نوروزی از طریق نــاوگان حمــل و نقل مســافری عمومــی در این استان جابجا شــدهاند و اداره کل میراث فرهنگی،گردشــگری و صنایع دســتی اردبیل نیز از افزایش چهــار برابری بازدیــد از موزههای این اســتان در تعطیلات نوروزی خبر داده است.
از ســوی دیگر شهر اردبیل در سال میلادی جاری ( )۲۰۲۳پایتخت گردشگری کشورهای عضو اکو هســت و ســتاد و کمیته های برگزاری این رویداد بین المللی تــلاش میکنند با معرفی هر چه بیشــتر و جامعتــر اماکن دیدنی و گردشــگرپذیر اردبیل و اطــراف آن، از این فرصت بــرای احیای صنعت گردشگری و تســریع چرخه اقتصادی آن استفاده کنند. در چنیــن شــرایطی کــه موزههــا بیــش از ســایر مکان هــای تماشــایی، مــورد توجــه میهمانــان و مســافران قرار گرفته ، روســتای تاریخی کنزق نیز باید بیش از گذشــته معرفی شود و هرچند رازها و
ناگفتههای بســیار دارد و ابهام علمی و تاریخی در گوشــه و کنار آن، بر جاذبه های گردشــگری این محوطه افزوده است اما میتوان با تداوم کاوشها و بررســیهای علمــی و بسترســازی بیشــتر برای بازدید علاقهمندان و مســافران از این گنج تاریخی بهتر و بیشتر بهرهمند شویم.
About Author
پست های مرتبط
مراسم تشییع پیکر رییس جمهور و همراهان وی فردا در تبریز برگزار میشود
پدر معنوی آذربایجان شهید شد/ استاندار جهادی آذربایجان‌شرقی پلاک شهادت گرفت
خلعت پوشان جزو ۳ پدیده باغی در ایران !