می گفتند وقتی صدایت نامیزان است با گروه کر بخوان ، آن وقت کسی متوجه نخواهد شد ! وقتی تعبیر از قانون را در بدترین وجه آن می خواهی انجام بدهی، آن را به تنهایی تعبیر نکن ! کمیسیون ها برای این کار بهترین محل هستند!
به نظرتان کدام کمیسیون کاملا قانونی می تواند اجازه بدهد که در یک محل باستانی غنی با بیل مکانیکی و لودر حفاری بکنی و ساختمان سازی؟ کدام کمیسیون امکان به محاصره در آوردن مسجد کبود را با ساختمان ها و بازارها فراهم می کند؟ به سادگی قاعده ی ” لاضَررَ و لاضِرار” در این ماجرا مطرح می شود. حکم دهندگان حتی سودی از تخریب یعنی لاضرار نداشته باشند ، باید بدانند میراث دین و میراث کهن تحت هیچ قانونی متعلق به آنان نیست که دستور تهدید و محاصره و تخریب آنان را بدهند.
اما این امر در تبریز ممکن شد ، خیلی ساده می توان نمود آن را دید !
***
اگر این سودجویان برج ساز و مغازه ساز به شکل علنی بجای اخذ مجوز ساختمان سازی و حفاری ، اجازه کمیسیون ماده چند را برای استخراج و برداشتن آثار قبل از میلاد مسیح کسب می کردند و با احتیاط زمین را حفاری می کردند و آثار بدست آمده را نه به شکل قاجاق بلکه به شکل عادی به موزه های جهان می فروختند ، بدیهی است هم عزت بالایی می یافتند و هم صاحب ثروتی بی نظیر می شدند! آن وقت آثار بشری دیرینه از بین نمی رفت و در کنار آن نام تبریز و ایران جهانی تر می شد! هرچند آن آثار مال مردمان کشورمان و مردم تبریز بودند!
پس هیچ نیازی به تاراج و تخریب نبود !
***
سال ها پیش، سرکوچه توفیق در خیابان ششگلان ،زمین دهن بازکرده بود و افسانه راه های مخفی و زیر زمینی تبریز را به حقیقت نزدیک ساخته بود ! سردابه بود یا یک راه و تونل قدیمی شهر !؟ نمی دانم ولی بسیار پر ابهت بود ……
شهرداری چی ها سر رسیدند و چندین کامیون در محل خاک تخلیه کردند و حفره را پر کردند و آسفالت کردند و رفتند و مردمان بهت زده ماندند، هیچ کس و حتی کارگران شهرداری هم نپرسیدند ، آنجا چه خبر بود ! حفاری عمیق در بخش هایی از تبریز همواره احتمال مواجهه با گنجینه های باستانی را دارد و شاید مسیر زیر زمینی مترو نیز با آنان مواجه شده باشد!
***
وقتی قرارشده بود بخشی از درآمدهای شهرداری تهران در دوره ی صدرات آقای کرباسچی و از طریق آقای ” ق ” و دوست خیلی صاحب قدرت آنان در آذربایجان شرقی در گذشته و شاید حال از طریق پاساژ سازی در اطراف گوی مسجید همان مسجد کبود انجام گیرد، از مردم کمتر کسی تصور می کرد که در حین به حصار کشیدن “فیروزه ی اسلام ، مسجد کبود” و خاکبرداری نه چندان عمیق ، گنجینه های عصر آهن از زیر زمین پیدا شوند ، اما پیمانکار بظاهر بی توجه برای تسریع ساختن بازار بدیمن تبریز بخشی بزرگ از این آثار را زیر بیل های بی رحم مکانیکی شکست و مابقی نیز ……….حتما به موزه رفتند ، با کشف این آثار گرانقیمت دیرینه، کل ماجرای بازارسازی و پاساژ سازی و تامین هزینه های شهرداری تهران از طریق سرمایه گذاری در تبریز زیر سوال رفت .
گنجینه یافت شده ، بسیار گرانقیمت تر از کل بناها و ساختمان ها و سود حاصل می شد! سفال ها ، بشقاب ها و اسکلت ها نشان از تمدنی بسیار دور می داد و با جذب بازدید کننده در سطح وسیع می توانست همچون چاه نفتی برای درآمد در تبریز باشد.
اما بی حالی مدیران و فقدان اراده و گاه ناتوانی در مقابله با فشار قدرتمندان هیچ ثمری در برابر افکار عمومی نداشت ! مردم تبریز خواستار حفظ گنجینه خود بودند و هیچ علاقه ای به تاراج آن با عنوان پاساژسازی نداشتند !
فقط یک خانه ای قدیمی که مالک آن از تحویل زمین خود خودداری نموده بود به تنهایی در مقابل توسعه حفاری و گنج یابی ایستاد و مالک شجاعانه خانه اش را برای پاساژ سازی در کنار مسجد واگذار نکرد !
امام دولتمردان آن زمان برای آرام کردن افکار عمومی و به شکل نانوشته قرار بر حفظ آن خانه و اطرافش و عدم انجام هرگونه عملیات حفاری در منطقه گذاردند.
***
در سال های گذشته شهردار بی تجربه و پرمدعای تبریز از طرح احداث پارکینگ در کنار مسجد کبود خبر داد ، شرکت برق با برداشتن بخشی از پارک خاقانی در مجاورت مسجد، حفاری های خود را در محل انجام داد ، پروژه حفاری دیگری با مجوز های قانونی برای برج سازی بار دیگر آغاز شده بود!
***
منطقه باستانی اطراف گوی مسجد که در آن پروژه های عتیق و بازار کنار گوی مسجید تبریز قرار گرفته اند، با توجه به مشاهده عینی، از گرانقیمت ترین مناطق شهر تبریز و این سرزمین پهناور می توان دانست که انبوهی از آثار و ظروف سفالین مربوط به پیش از میلاد مسیح و دفینه های گرانقیمت را در خود جای داده است .
اجرای پروژه عتیق و …….. پروژه “گوی مسجید” یا همان مسجد کبود بدون نظارت سازمان میراث فرهنگی و نهادهای بازرسی آسیب فراوان به باستانشناسی و تاریخ و آثار آن در منطقه وارد آورد !
از میزان آسیب های وارد شدن و کشف آثار در خاکبرداری عمیق و سپس بتن ریزی در شمال مسجد و در مجاورت خیابان بهادری تبریز اطلاعی در دست نیست !اما به نظر می رسد خیزش مردگان عصر آهن نیز نتوانست آب سردی بر آرزو و آمال مخرب وارد سازد که چون حفاری ها و طرح های آتی برای که احتمال کشف گنج را همراه دارد، در این منطقه ادامه دار است !
ما سال ها از بلند مرتبه بودن بنای مسجد و احاطه ی آن بر اطراف در سرزمین مسلمانان شنیده بودیم ، که این موضوع نه تنها از نظر باورها بلکه از جنبه زیبا شناختی نیز برای گوی مسجید، فیروزه اسلام و کاشی های زیبایش مصداق داشته و دارد! اما نگاه کوتاه مسئولین شهر و طراحان که فقط برای درآمدزایی فعالیت می کردند، برای دیدن نکته های بسیار کور شده بودند و مسجد زیبای شهر در کنار پاساژ و برج های مسکونی و تجاری و اداری نازیبا و نامتجانس محاصره شد.
آیا مسئولین این خطای بزرگ که ثروت عظیم شهر تبریز را که به مثابه یک ثروت تمام نشدنی و همچون چاه نفت درآمدزا بود و در معرض تهدید قراردادند ، تاکنون مورد بازخواست قرار گرفته اند ؟
گزارش: توفیق وحیدی آذر
پست های مرتبط
وقت نشناس
آلودگی شدید هوای تبریز و قصه پرغصه درخت مصنوعی شهرداری !
انحراف شهرداری تبریز از مسیر خدمت بر اساس اولویت